De opmerkingen van oud-president van de Sovjet Unie Gorbatsjov en de Russische president Poetin over een belofte van het Westen - gedaan bij de onderhandelingen over de hereniging van de beide Duitslanden - de NAVO niet verder te laten oprukken naar het oosten, werden door zo ongeveer alle westerse machthebbers als een fabeltje, of erger: een leugen, van de hand gewezen. Laten nu documenten boven water komen waarin dat wel degelijk was afgesproken!
Het gebeurde 27 jaar geleden, toen de Sovjet Unie uiteenviel en
Michael Gorbatsjov zich na harde onderhandelingen bereid verklaarde
beide Duitslanden te herenigen. In de jaren erna leek het of de Russen
en de Duitsers goede vrienden zouden worden. Duitsland bleef dan wel
bezet door de Amerikanen (om de vrede te bewaken) - economische groei
zorgde voor enige rugwind voor beide delen van Duitsland.
Maar toen bleken landen in het oosten van Europa bereid zich aan te
sluiten bij het Westen.
Dat landen ten oosten van Duitsland lid zouden kunnen worden van de
NAVO, was niet de bedoeling (van Rusland). Het Westen had immers toch
beloofd in geval van een Duitse hereniging, de NAVO geen centimeter
naar het oosten uit te breiden?
Toen steeds meer landen in de rij gingen staan om zich bij het Westen
aan te sluiten, om deel te nemen aan de Europese Unie en de NAVO, toen
wist niemand in Washington, Parijs, Berlijn en Brussel meer van
eventueel gedane beloften, laat staan dat Bush senior, zijn minister
van buitenlandse zaken Baker en Helmut Kohl aan de Russische president
Gorbatsjov hadden toegezegd dat de NAVO-troepen niet over de
voormalige Duitse grenzen naar het oosten van Europa zouden optrekken.
Toen Poetin later beweerde dat er wel degelijk zulke toezeggingen
waren gedaan, kon zich niemand (buiten hem en Gorbatsjov) dat
herinneren.
Er is nooit sprake geweest van het door Poetin beweerde verraad van
het Westen, schreef het Duitse "Die
Welt". En de eveneens Duitse "Die
Zeit" vond het allemaal onzin. De voormalige
NAVO-generaal
Klaus Naumann noemde zelfs de
bewering dat het Rusland aan het einde van de Koude Oorlog was
toegezegd, een regelrechte "leugen". Naumann beweerde zelfs dat er "toen
nooit over een uitbreiding van de NAVO naar het oosten is gesproken".
Het was gewoon een tactiek van Poetin, die zijn strategie om de
Russische grenzen steeds dichter bij de vredelievende NAVO-bases op te
schuiven, daarmee wilde goedpraten.
Maar nu zijn er documenten vrijgekomen uit het
National Security Archive van
de George-Washington-University, en die laten wel degelijk het gelijk
van Gorbatsjov en Poetin zien:
20 gespreksprotocollen, memoranda en telegrammen laten zien dat "een
hele reeks van toezeggingen over de zekerheid van de Sovjet" - dus de
beloften over het niet verder uitbeiden van de invloedssfeer van de
NAVO richting het oosten - wel degelijk gedaan werden door Genscher,
Baker, Kohl, Mitterand, Thatcher en Bush senior.
Pagina van Stepanov-Mamaladze's notities van 12
februari 1990, aangaande Baker's verzekering aan Shevardnadze tijdens
de Ottawa Open Skies conferentie: "And if U[nited] G[ermany] stays in
NATO, we should take care about non-expansion of its jurisdiction to
the east."
Het verraad van het Westen begon tijdens de onderhandelingen al
bij het aan Gorbatsjov geboden alternatief: Duitsland als blokvrije
reus in het midden van Europa, onafhankelijk en misschien bij de
eerstvolgende gelegenheid weer agressief, of een Duitsland dat in de
NAVO is opgenomen (en daardoor door de Amerikanen wordt gecontroleerd).
Voor die keus stelde de VS de Russische president.
De eerste concrete beloften dat het gunstig voor Gorbatsjov zou zijn
de tweede variant te kiezen, deed de westelijke NAVO-top al in januari
1990, toen Hans-Dietrich Genscher in het Beierse Tutzing hier openlijk
over sprak en richting Moskou duidelijk maakte dat tegenover het
inwilligen van het Duitse herenigingsverzoek de belofte gedaan werd
dat een uitbreiding van het territorium van de NAVO richting het
oosten uitgesloten zou zijn. Genscher stelde zelfs voor het gebied van
de DDR uit de militaire structuren van de NATO te houden, zelfs als
Duitsland weer herenigd zou zijn.
"Geen inch dichter bij de Sovjet-grens zou de NAVO oprukken“, beloofde
James Baker (afbeelding 3).
Bij een beslissende bijeenkomst tussen Kohl en Gorbatsjov (op 10
februari 1990 in Moskou) ging Gorbatsjov akkoord: de Sovjet Unie
accepteerde de Duitse hereniging, zolang de NAVO niet naar het oosten
zou uitbreiden. Genscher verklaarde het aan de Britse minister van
buitenlandse zaken heel helder: "De Russen moeten ervan op aan kunnen
dat als de Poolse regering op een dag het Warschau Pact verlaat, het
niet de volgende dag aansluiting krijgt bij de NAVO.".
Het voorstel van Genscher om het gebied van de DDR uit de
NAVO-structuren te halen werd in een overeenkomst op 12 september 1990
door de twee-plus-vier ministers van buitenlandse zaken getekend.
De rest raakte in de vergetelheid, omdat de westelijke machthebbers er
daadwerkelijk in geslaagd waren Gorbatsjov voor te spiegelen dat alles
zo goed van beide zijden was geregeld, zodat de later met de
Nobelprijs voor de Vrede toegekende staatsman vergat de afspraak over
het niet-uitbreiden van de NAVO naar het oosten op schrift (in een
verdrag) vast te leggen.
De Russen verkeerden in kennelijke staat door wat George Bush sr. hen
had toegezegd. De Sovjet Unie zou, als "deel van een nieuw Europa" een
stem in het kapittel krijgen aangaande de sterkte van de Duitse
strijdkrachten, er zou een sterkere conferentie komen over veiligheid
en samenwerking in Europa, en tenslotte zou het er van komen dat het
land door de NAVO zou worden uitgenodigd zich bij het bondgenootschap
aan te sluiten.
Een vrijbrief die later door de toenmalige directeur van de CIA,
Robert Gates, zwaar werd bekritiseerd. Het leidde tot een "verdergaande
expansie van de NAVO naar het oosten" (aldus Gates). De Sovjet Unie
werd geen lid, en Rusland ook niet. Daarentegen is de NAVO
uiteindelijk dáár gekomen, waar zij volgens de beloften van o.a.
Genscher, waar zij nooit geacht werd te komen.
Op de stoep van het Krimlin.
Zoals verwacht schrijven de Amerikaanse media over dit verhaal als een
teken van wantrouwen van Poetin jegens het Westen.
De media in Europa melden helemaal niet het verhaal over de
vrijgekomen documenten.
Daarentegen wordt er elke dag gesproken over de "Russische agressie".
[Alle links, bronnen,
documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]
[15 december 2017]
Afdrukken
Doorsturen
