Oost-mediterrane gasprojecten worden vaak beschreven als explosief geopolitieke initiatieven met een aantal verborgen agenda's. We werpen een blik op naar wat er achter de huidige debatten in de regio schuilgaat.
We hebben eerder al diverse artikelen gepubliceerd, gebaseerd op
betrouwbare Informatie, over hoe Israël zijn Amerikaanse lobby
gebruikt om Washington ertoe te bewegen het voorkeursbeleid van Israël
in het Palestijns-Israëlische vredesproces in het Midden-Oosten
Oost om te zetten in gewapend conflicten, militaire interventies en
vernietiging van de (militaire) tegenstanders van Israël in de regio.
De Verenigde Staten hebben krachtige methoden gebruikt om deze doelen
te bereiken en als gevolg daarvan is de potentiële militaire dreiging
voor Israël van de arabische buurlanden (met name Irak, Syrië en Libië)
vrijwel geëlimineerd. Washington heeft ook druk uitgeoefend op
tegenstanders met het opleggen van een aantal sancties (soms strijdig
met het VN-handvest) en het blokkeren van resoluties in internationale
organisaties als ze ongunstig zouden uitpakken of politiek kritisch
zijn voor Israël.
De confrontatie over het leveren van gas aan Europa is onlangs een
ander terrein geworden waarin Israël de VS een nieuwe oorlog in wil
sturen. De meest actieve fase verscheen in 2019. We moeten niet
vergeten dat gas dankzij de inspanningen van de Verenigde Staten in de
afgelopen jaren één behoorlijk formidabel "wapen" is geworden. Omdat
de VS zelf geen strategische gasreserves hebben (schaliegas is geen
lang leven beschoren en de prijs wordt almaar hoger en hoger), streeft
Uncle Sam er toch naar om actieve internationale gasstromen en de
hulpbronnen die daarvoor actief zijn, te gebruiken als strategisch
wapen.
De vraag is echter wie er het meest onder lijdt dat de VS van één van
de schoonste en goedkoopste vreedzame brandstoffen een lijdensweg
maakt voor miljoenen mensen. Om een toenadering tussen Rusland en de
Europese landen te voorkómen is Washington vandaag de dag volop actief
om de (ontwikkeling van) samenwerking op gasgebied tussen Rusland en
Europa te belemmeren.
In de afgelopen jaren is gebleken dat dit Amerikaanse beleid ten
aanzien van Israël zeer bij dit land in trek is geweest, sinds het
besloot zich aan te sluiten bij de "gasoorlog" en zijn ongewenste
concurrenten op de gasmarkt door Washington uit de weg te laten ruimen,
zoals het ook het geval is bij potentiële militaire strategische
tegenstanders.
De strijd van Israël over kennelijk nog onontgonnen olie- en
gasreserves in het oosten van de Middellandse Zee begon in 2012 in de
buurt van de kusten van Cyprus en Griekenland, waar het
diepzee-gasveld Aphrodite werd ontdekt, waarvan de reserves op 140
miljard kubieke meter zijn gewaardeerd.
Israël had ook het Tamar-gasveld (300 miljard kubieke meter) in de
nabijheid van zijn maritieme grens met Libanon ontdekt en gebruikt het
sinds 2013 samen met de VS.
De Leviathan wordt echter beschouwd als het grootste veld in de regio.
Het ligt op 135 km van de Israëlische stad Haifa, ongeveer halverwege
tussen Israël en de kust van Cyprus. De US Geological Survey schat de
potentiële reserves van Leviathan op 6,2 biljoen (!) kubieke meter
aardgas en 1,7 miljard vaten olie.
Er zijn ook nog andere gebieden, maar de regio kenmerkt zich door een
vrij complex gemarkeerde geologische begrenzing, dus de manier waarop
de grenzen getekend worden zijn alles beslissend. Hierdoor ontvouwt
zich in de neutrale wateren van het oostelijke Middellandse Zeegebied
een nieuw conflict over de daar aanwezige gasvelden. Naast de
geschillen tussen Turkije, Griekenland en Cyprus over eigendom van de
gasvelden in die regio is er nu ook een Turks-Israëlisch conflict
ontstaan over gebieden die "typisch" liggen in Libanese en Syrische
wateren, en tot overmaat van ramp ligt eén van díe zones van Israël
vrij dicht bij het zuiden.
In juni 2019 dreigde Griekenland Turkije met EU-sancties, waarna
Ankara weigerde de grenzen van de Middellandse Zee door de EU te laten
vastleggen. Gezien de overduidelijke inmenging van Israël riepen de
Verenigde Staten de Turken op hun activiteiten nabij de kust van
Cyprus te staken.
Om deze redenen werden Turkse drones in Noord-Cyprus gebruikt om de
Israëli's te controleren omdat hun vliegtuigen gevaarlijk dicht bij
Turkse boorinstallaties komen. Babak Taghvaee,
een bekende blogger die
op Malta woont en zich positioneert als een militair expert, schreef
op
Twitter dat het
F-16I-vliegtuig van de Israëlische luchtmacht een Turks schip met een
Delilah anti-radar raket had "beschoten". Als vergelding werd het
Israëlisch onderzoeksschip Bat Ghalim door een Turks oorlogsschip uit
de economische zone van Cyprus verdreven.
Israël heeft belang bij het exporteren van zijn gas naar Europa en na
twee jaar onderhandelingen met (het Griekse deel van) Cyprus,
Griekenland en Italië is in 2018 gestart met de aanleg van de
EastMed-pijpleiding, de langste onderwaterpijpleiding naar de EU.
Deskundigen schatten de kosten van het bouwen van de pijpleiding op
een voorzichtige 6 miljard euro. na de
Volgens het projectontwerp moet de pijpleiding worden aangelegd op de
bodem van de Middellandse Zee en door Griekse territotiale wateren
lopen. De totale lengte van de pijpleiding is volgens sommige bronnen
meer dan 1.300 km (en door anderen geschat op 1.900 km). Het zal zijn
oorsprong hebben in Israël en eindig bij de drie stations van Cyprus,
Kreta en Griekenland. Het gas wordt vervolgens
vervoerd naar Italiaanse terminals. De capaciteit van de pijpleiding
moet 20 miljard kubieke meter per jaar bedragen. Experts geloven dat
het gewoon onmogelijk is om meer dan 10 miljard kubieke meter uit
Leviathan en Aphrodite te pompen. De pijpleiding moet in gebruik
worden genomen tegen het jaar 2025.
Het belang van de EastMed-gasleiding voor Israël zèlf kan nauwelijks
worden overschat. De pijpleiding zal het land enorme winsten opleveren
en het de mogelijkheid geven, direct en indirect politieke
beslissingen te beïnvloeden, zijn belangen op de internationale markt
te verdedigen en de Europese Unie als vertrouwde bondgenoot veilig te
stellen.
Europa zelf heeft een onduidelijk standpunt over de gasleiding van
EastMed. Om te beginnen heeft Stefan Wolfrum, wetenschapper bij de
Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) in Berlijn, het project
onlangs scherp bekritiseerd en Israël als een onbetrouwbare
bemiddelaar
genoemd. Wolfrum staat erop dat het land (Israël) goede relaties
onderhoudt met zijn buren en pas dan beloftes kan doen aan Europa.
Onder deze omstandigheden verdedigde Israël zijn belangen door te
lobbyen bij de Verenigde Staten om de beruchte campagne tegen de
vermeende "energiezekerheid van Rusland" te initiëren. Verder drong
Israël er bij Washington op aan sancties op te leggen aan de Russische
pijpleidingen Nord Stream en Turkish Stream, om zodoende Rusland en
Turkije als concurrenten voor de Europese gasvoorziening te elimineren.
Op 20 december tekende de Amerikaanse president Donald Trump het
defensiebudget van de VS voor het boekjaar 2020 en keurde daarmee
sancties goed tegen de Russische gasleidingen Turkish Stream en Nord
Stream 2. Als gevolg daarvan is de bouw van NS2
tijdelijk opgeschort, precies in de periode dat Israël samenwerkt met
Griekenland en Cyprus om de EastMed-gasleiding te ontwikkelen (melden
Israëlische mainstream media).
En dus begon Israël op 31 december gas te leveren vanuit het enorme
offshore Leviathan-veld aan de Natgaz-terminals. Van daar is het (voorlopig)
alleen voor Israëliërs gebruikers bestemd. "Voor het eerst sinds de
oprichting is Israël nu een producent van energie en in staat om in
zijn eigen energiebehoefte te voorzien, en tegelijkertijd kan het
aardgas exporteren naar zijn buurlanden," zei Yossi Abu, CEO van het
Israëlische bedrijf Delek Drilling.
Ondertussen investeert het Amerikaanse Congres in nieuwe projecten in
de Middellandse Zee, om de positie van Turkije en Rusland te
ondermijnen en zijn bondgenoot Israël te ondersteunen,
meldt The Hill. De
nieuwszender merkte op dat Amerikaanse wetgevers van de Verenigde
Staten deel laten nemen in een bestedingspakket van $ 1,4 biljoen om
een belangrijke speler op de wereldwijde aardgasmarkt te worden, in
het oostelijke Middellandse Zeegebied, door partnerschappen te sluiten
op de terreinen veiligheid en energie met Israël, Griekenland en
Cyprus.
Deze inspanningen omvatten onder meer het versterken van de
betrekkingen met Griekenland en de opheffing van het decennia lange
wapenembargo tegen Cyprus. Daarmee bevestigen de Verenigde Staten hun
toewijding aan deze naties (zolang zij er zelf baat bij hebben,
natuurlijk) en geven zij hun bondgenoten de mogelijkheid om de
regionale ambities van Turkije onder controle te houden. Deze stap
creëert niet alleen nieuwe kansen voor een sterkere samenwerking
tussen Israël en de arabische buurlanden, maar is ook nadelig voor
Rusland, schrijft The Hill.
In reactie op deze maatregelen heeft Turkije eind november belangrijke
overeenkomsten getekend met twee naties in het Midden-Oosten, namelijk
Qatar, de ideologische bondgenoot van de Turken, en met het door
oorlog verscheurde Libië, dat een strategische Invloed in Noord-Afrika
heeft. Volgens analisten die de ideologische, militaire en financiële
aspecten van de relatie tussen Ankara, Tripoli en Doha buiten
beschouwing lieten, blijft aardgas de enige gemeenschappelijke factor
bij de betrekkingen van Turkije met de twee olierijke landen.
Met de pogingen van de VS en Israël het gas in een strategisch wapen
te veranderen hebben zij mogelijk de doos van Pandora geopend en we moeten
eerst nog zien wat voor soort demonen daar uit springen, om het leven
van mensen in talloze landen en regio's tot een hel te maken.
[23 januari 2020]