Vandaag is het strafproces over MH17 begonnen in het Justitieel Complex Schiphol. Zoals bekend kwamen op 17 juli 2014 alle 298 inzittenden van Malaysia Airlines-vlucht 17 om het leven, onder wie 196 landgenoten. Drie Russen en één Oekraïner staan terecht. Ze zijn niet aanwezig in de rechtszaal, wel heeft één van hen Nederlandse advocaten naar de zitting gestuurd. We hopen voor de nabestaanden dat hun hoge verwachtingen dat "de onderste steen boven zal komen" niet worden beschadigd door de vele berichten in de mainstream media - namelijk dat "de Russen het hebben gedaan" - terwijl het totaal onzeker is wat de uitkomst van dit jarenlange proces zal zijn. We gaan het proces op de voet volgen.
Vandaag is de MH-17-rechtszaak begonnen. Er wordt een mammoetproces
verwacht, dat jaren kan duren. Het Joint Investigation Team (JIT)
heeft vier mensen aangeklaagd die als onderdeel van de
commandostructuur (die betrokken is bij het vermeende transport van
het BUK-systeem van de 53e luchtverdedigingsbrigade van Rusland naar
de lanceerplaats en terug) verdacht worden van medeplichtigheid. Ze
worden dan ook beschuldigd van het vermoorden van de MH17-passagiers.
Zoals tevoren verwacht werd verschijnen de Russen Igor Girkin, Sergei
Dubinsky en Oleg Pulatow en de Oekraïner Leonid Kharchenko niet voor
de rechtbank, vooral omdat noch Rusland noch Oekraïne zijn eigen
burgers uitlevert. Het feit dat vooraanstaande leden van de
Volksrepubliek Donetsk regelmatig Russische functionarissen hadden
gebeld, zou vermoedelijk de betrokkenheid van de Russische regering
bij het JIT kunnen doen toenemen. De Nederlandse en Australische
regeringen hadden eerder al de Russische regering officieel de schuld
gegeven voor de vermeende lancering van een BUK-raket.
Naar verluidt is dit het grootste onderzoek in de Nederlandse
geschiedenis. Het JIT werd geleid door de Nederlandse officier van
justitie, samen met Nederland, Australië, België, Maleisië en Oekraïne.
Laatstgenoemd land had vanaf het begin kritiek veroorzaakt omdat
Oekraïne ervan werd beschuldigd de luchtruimte voor de
burgerluchtvaart niet te hebben geblokkeerd, en veel bewijsmateriaal,
zoals de afgeluisterde telefoongesprekken, kwamen van de Oekraïense
geheime dienst SBU. Het JIT heeft aanvullend bewijsmateriaal verzameld,
zoals foto's van het vermeende transport van het BUK-systeem, van de *
proest* deskundigen van de Bellingcat-groep. Volgens een recent
lek werden sommige door de Australische politie onderzochte
afbeeldingen ongeschikt geacht om als bewijs te dienen omdat het geen
originelen waren en metadata waren veranderd.
Bonanza Media, opgericht door voormalig RT-verslaggever Yana
Yerlashova, waarvoor de Nederlander
Max van der Werff ook werkt, heeft onlangs enkele
lekken gepubliceerd die de resultaten van het onderzoek dat JIT tot nu
toe heeft gepubliceerd, gedeeltelijk in twijfel kunnen trekken.
Volgens een document van de Nederlandse geheime dienst, dat ook was
gebaseerd op informatie van geheime diensten van "bevriende landen",
hadden Russische of Oekraïense BUK-systemen in de buurt van de
lanceerplaats te weinig wijkreidte om het toestel te kunnen terffen.
Een BUK-systeem werd geïdentificeerd behorende bij de separatisten,
maar werd beschreven als onbruikbaar - en gedocumenteerd met foto's.
Noch dit rapport, noch verklaringen van getuigen die ook met
Nederlandse onderzoekers hadden gesproken over de aanwezigheid van
militaire vliegtuigen ten tijde van de lancering, werden niet vermeld
in de publicaties van het JIT. De JIT-lidstaten zijn overeengekomen
het onderzoek tijdens het proces voort te zetten. We zijn benieuwd
welk ander bewijsmateriaal het JIT aan de rechtbank presenteert en
zullen dit monsterproces frequent volgen ten behoeve van onze
abonnee's.
Ook heeft
Bonanza Media de
notulen van een JIT-vergadering op 12 februari 2016 openbaar gemaakt.
De Nederlandse vertegenwoordigers meldden hierin dat de media en het
parlement in Nederland vragen waarom er geen primaire Oekraïense en
Russische radargegevens waren. De media zouden suggereren dat de
Verenigde Staten meer informatie hadden: "We hebben niets van hen
ontvangen", aldus de informatie. Dit gaat waarschijnlijk over de
satellietbeelden waarover de Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken Kerry vlak na de lancering had gesproken. Je kon zien, zei hij
toen, wie de misdaad pleegde.
Volgens berichten zal medio maart een officieel Nederlands militair
rapport over Amerikaanse gegevens vrijkomen. Er zijn ook vragen over
radar- en satellietbeelden uit andere landen, men wil ook met
EU-autoriteiten spreken. Tot nu toe is hierover geen informatie bekend.
Ze kunnen mogelijk voor de rechter worden gebracht. Als het JIT deze
gegevens überhaup heeft ontvangen - alleen Rusland heeft dit verstrekt
(maar over Russische primaire radargegevens bestaat onenigheid) - dan
lijkt het niet echt nuttig te zijn voor het JIT-verhaal, omdat het
anders waarschijnlijk al zou zijn opgemerkt. Van de kant van de VS
werd gezegd dat Amerikaanse inlichtingendiensten hun "overtuigende"
bewijs niet zullen leveren. Dat overtuigende bewijs zou er best kunnen
zijn, want naar verluidt waren er enkele AWACS-vliegtuigen van de
Amerikaanse luchtmacht in de nabijheid.... maar misschien komt het
overtuigende bewijs de Amerikanen (en haar westerse bondgenoten)
politiek gezien niet goed uit.
Interessanter zijn, ervan uitgaande dat dit authentieke officiële
documenten zijn, notulen van een JIT-vergadering op 25 januari 2018.
De manier waarop het JIT werkt wordt hier duidelijk. Hier werd
overwogen of de separatisten het passagiersvliegtuig misschien hadden
aangezien voor een militair vliegtuig en of ze hadden moeten weten dat
het een passagiersvliegtuig was. Volgens het protocol gaf Manon
Ridderbeks van het Nederlandse parket aan dat de separatisten hadden
gedacht "dat militaire vliegtuigen dicht bij passagiersvliegtuigen
vlogen om veilig te zijn".
De advocaat van de verdediging Van Eijck vroeg vandaag tijdens de
zitting waarom het luchtruim boven Oekraïne destijds maar beperkt
gesloten was. Het Joint Investigation Team heeft dat volgens hem niet
nader onderzocht. Het gevolg is volgens hem dat niet vastgesteld kan
worden of de verantwoordelijken uit Oekraïne strafrechtelijk vervolgd
kunnen worden in Nederland. Oekraïne zou volgens hem te weinig
rekening hebben gehouden met het gevaar voor passagiersvliegtuigen.
Hij komt hier in juni nog uitgebreid op terug.
Enige tijd geleden werd kritiek geuit op het feit dat de Oekraïense
geheime dienst SBU geen vorderingen maakte met het ondervragen van de
getuigen - en deze geheime dienst lijkt niet meer mee te werken. De
vertegenwoordiger van Oekraïne meldde dat ze in contact waren met een
getuige die op de lanceerlocatie geweest was: "We proberen hem aan
onze zijde te krijgen."
Het vinden van getuigen was begin 2018 één van de grootste problemen -
en lijkt dat nog steeds te zijn. Men heeft elk geval er over nagedacht
hoe men getuigen in Rusland kon bereiken. Het is niet moeilijk om die
te krijgen, had de Belgische vertegenwoordiger gezegd. De Australische
vertegenwoordiger vond "geheime operaties" met getuigen mogelijk, de
Oekraïner zag geen problemen zolang Nederland dat maar deed. Dat
schijnt ook een normale procedure te zijn bij inlichtingendiensten. (Dit
werd minstens één keer gedaan, namelijk met het transport van Zemak
naar Kiev in de zomer van 2019, maar de getuige, die waarschijnlijk
onder druk zou zijn gezet of met beloften zou zijn gelokt, werd
vervolgens in een gevangenenuitwisseling tussen Oekraïne en Rusland
vrijgelaten, zeer tegen de wil van de Nederlandse officier van
justitie en onze regering.)
Op een bijeenkomst op 26 januari ging het over de primaire
radargegevens die Rusland had overhandigd, waar problemen waren met
het formaat waarin zij waren aangeleverd. Geen manipulaties waren
herkenbaar, maar er waren ook geen andere objecten in de buurt van
MH17. De interpretatie was toen dat een met supersonische snelheid
vliegende raket niet kon worden gedetecteerd, dat een object te klein
was, dat een vliegend object met de hand uit de afbeeldingen had
kunnen zijn gefilterd of verwijderd. Blijkbaar zijn er problemen met
drie radardiagrammen (plots) na de lancering.
De mainstream media melden datde EU-vertegenwoordiger voor buitenlands
beleid Josep Borrell namens alle 27 EU-landen heeft gezegd dat het
begin van het proces een mijlpaal is om de waarheid te achterhalen, om
gerechtigheid te bereiken voor de slachtoffers en hun families en om
verantwoordelijken ter verantwoording te roepen.
NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg legde een vergelijkbare
verklaring af. Het is essentieel om de waarheid te achterhalen en zo
gerechtigheid te waarborgen - en dat uit de monden van de EU en de
NAVO.
