Het vlinder-effect

Het vlindereffect is het concept dat kleine oorzaken grote gevolgen kunnen hebben. De naam is gebaseerd op een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugels van een vlinder in Brazilië maanden later een tornado in Texas zouden kunnen veroorzaken. Kan zo'n gebeurtenis nu ook plaatsvinden?



Het vlindereffect is het concept dat kleine oorzaken grote gevolgen kunnen hebben. Aanvankelijk werd het gebruikt bij weersvoorspellingen, maar later werd de term een metafoor die in en buiten de wetenschap werd gebruikt. Wikipedia zegt hier het volgende over:
"Het vlindereffect (Butterfly effect) is de sterke gevoeligheid van systemen voor verschillen in beginvoorwaarden. Bij niet-lineaire systemen met een grote gevoeligheid kan de afwijking met elke stap exponentieel toenemen. De term wordt gebruikt om een aantal chaotische fenomenen te omschrijven. Het vlindereffect speelt dan ook een belangrijke rol binnen de chaostheorie.

De naam is gebaseerd op een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugels van een vlinder in Brazilië maanden later een tornado in Texas zouden kunnen veroorzaken."

Op deze dag in de geschiedenis, 28 juni 1914, maakte de chauffeur van aartshertog Franz Ferdinand, neef van keizer Franz Josef en erfgenaam van het Oostenrijks-Hongaarse rijk, een verkeerde afslag naar de Franzjosefstrasse in Sarajevo. Een paar uur eerder ontsnapte Franz Ferdinand ternauwernood aan een moordaanslag toen een bom van zijn auto afketste terwijl hij en zijn vrouw Sophie van het plaatselijke treinstation naar de stadsstad reisden. In plaats van de verkeerde afslag naar Franz Josef Strasse te maken, moest de auto op de snelweg over de rivier rijden, waardoor een hogere snelheid mogelijk was om de veiligheid van de aartshertog te waarborgen.

Toch maakte de chauffeur op de een of andere manier een fatale fout en stevende hij af op Franz Josef Strasse.

De 19-jarige anarchist en Servische nationalist, Gavrilo Princip, die deel uitmaakte van een kleine groep die naar Sarajevo was gereisd om de aartshertog te doden, en een cohort van de eerdere bommenwerper, was op weg naar huis en dacht dat het complot was mislukt . Hij stopte voor een broodje in de Franz Josefstraat. Toen hij zag dat de bestuurder van de auto van de aartshertog achteruit de snelweg op probeerde te rijden, greep Princi zijn kans en schoot op de auto, waarbij hij Franz Ferdinand en Sophie van dichtbij neerschoot, en ze beiden omkwamen.

Die kleine verkeerde afslag, een kleine verstoring van de beginvoorwaarden, of afwijking van het oorspronkelijke plan, veroorzaakten de kettinggebeurtenissen die leidden tot de Eerste Wereldoorlog.



Uit angst voor Russische steun aan Servië, zou Franz Josef geen wraak nemen door Servië binnen te vallen, tenzij hij er zeker van was dat hij de steun van Duitsland had. Het is onzeker of de keizer de ondubbelzinnige steun van Duitsland aan Franz Josef heeft gegeven. Rusland, bang dat Duitsland zou ingrijpen, mobiliseerde zijn troepen om de actie van Duitsland te forceren.

De grote Europese mogendheden kwamen zo in een oorlog terecht die ze niet wilden door gecompliceerde verwikkelingen en allianties en misrekeningen. Rusland steunde Servië; Frankrijk sloot zich aan bij Rusland, Duitsland steunde het Oostenrijks-Hongaarse rijk; en het Verenigd Koninkrijk, die feitelijk geen partij in de strijd was, behalve wegens haar economische belangen, zat in lijn met Frankrijk en Rusland.
Later zouden de VS de oorlog ingaan vanwege de onbeperkte onderzeeëroorlogvoering van Duitsland die Amerikaanse koopvaardijschepen bedreigde en de Kaiser het idee van een alliantie met Mexico in het beroemde Zimmerman Telegram dreef, een document dat door de Britten werd onderschept.

Natuurlijk zullen sommigen beweren dat de Grote Oorlog in Europa onvermijdelijk was.

De grote Pruisische staatsman Otto von Bismarck, de man die het meest verantwoordelijk was voor de eenwording van Duitsland in 1871, zei aan het eind van zijn leven dat “op een dag de grote Europese oorlog zal voortkomen uit een verdomd dwaas ding op de Balkan. ” Het ging zoals hij had voorspeld (lezen we op History.com).

Desalniettemin zou de loop van de geschiedenis misschien anders zijn geweest als die verkeerde afslag op 28 juni 1914 niet had plaatsgevonden, waardoor het gigantische vlindereffect ontstond, waarvan we tot op de dag van vandaag de gevolgen ervaren.

Het mislukte Verdrag van Versailles zaaide de kiem voor de Tweede Wereldoorlog. De oorlog heeft bijgedragen aan de Russische revolutie en de Koude Oorlog. Het hertekenen van de grenzen in het Midden-Oosten na de oorlog schiep de voorwaarden voor de instabiliteit en de ineenstorting van het tribalisme die de regio tegenwoordig ervaart. Een kaart gemarkeerd met ruw porselein-potlood in het tweede decennium van de 20e eeuw toont de ambitie - en dwaasheid - van het 100 jaar oude Brits-Franse plan dat heeft bijgedragen aan de totstandkoming van het moderne Midden-Oosten.



Rechte lijnen maken ongecompliceerde randen. Hoogstwaarschijnlijk was dat de reden waarom de meeste regels die Mark Sykes, die de Britse regering vertegenwoordigde, en Francois Georges-Picot, van de Franse regering, in 1916 overeenkwamen, rechte lijnen waren. - "A" zou naar Frankrijk gaan, "B" naar het VK (Bron: BBC nieuws)

Als Franz Ferdinand op deze dag in de geschiedenis niet was vermoord, was dat conflict tussen de Serviërs en het Oostenrijks-Hongaarse rijk mogelijk beperkt gebleven tot alleen de Balkan. Kan zijn.

Het vlinder effect. In de politiekdynamische wereld waarin we nu leven kunnen kleine gebeurtenissen, beslissingen, fouten, valse vlaggen, een kleine wending of "kleine verstoringen" in plannen opnieuw enorme gevolgen hebben.




[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]



[28 juni 2022]

 

Afdrukken Doorsturen