Poetin geeft opdracht om Wagner te hergroeperen voor gevechtsmissies

De staatsgreep in Niger, met zijn uitgesproken antiwesterse inslag, heeft de Russische belangstelling voor Libië wellicht nieuw leven ingeblazen.

Een belangrijke ontwikkeling is dat de sterke man van Oost-Libië, maarschalk Khalifa Haftar, de supremo van de Libisch-Arabische strijdkrachten (LAAF), afgelopen donderdag in Moskou werd ontvangen door de Russische president Vladimir Poetin.

De Libische leider maarschalk Khalifa Haftar werd ceremonieel welkom geheten in aanwezigheid van de Russische minister van Defensie, generaal Yunus-Bek Yevkurov, op een militair vliegveld in Moskou, 26 september jongstleden (zie foto).

Haftar “ontmoette de Russische president Vladimir Poetin en de Russische minister van Defensie Sergei Shoigu in de Russische hoofdstad Moskou”, kondigde de LAAF aan, zonder details te geven. De woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, bevestigde de gebeurtenis en voegde eraan toe: “De situatie in Libië en de regio als geheel werd besproken”, zonder er verder op in te gaan.

Moskou onderhoudt nauwe betrekkingen met maarschalk Haftar, die de regering-Tobruk steunt, die concurreert met de door de VN gesteunde regering in Tripoli. Haftars ontmoeting met Poetin was belangrijk genoeg om door het Kremlin te worden voorgelezen – het was de eerste ontmoeting tussen de twee mannen sinds 2019 – maar de terughoudendheid van Moskou duidt op een hoge mate van gevoeligheid.

Vrijdag gaf het Kremlin echter een verklaring uit van de ontmoeting tussen Poetin en twee hoge Russische veiligheidsfunctionarissen wier namen nauw verbonden zijn met de Wagner Groep: vice-minister van Defensie Yunus-Bek Yevkurov en Andrei Troshev (die eerder deelnam aan Wagners gevechtsmissies).

Tijdens zijn bezoek aan Moskou voerde Haftar ook gesprekken met Yevkurov, van wie bekend is dat hij de "belangrijkste man" was voor Wagner-chef Yevgeny Prigozhin, en de afgelopen jaren een regelmatige bezoeker was in Oost-Libië, meest recentelijk op 17 september toen hij Haftar ontmoette in Benghazi.

De mislukte aanval van Haftar op Tripoli in 2019 leunde zwaar op Wagner-strijders, maar slaagde er niet in de door Turkije gesteunde strijdkrachten te overwinnen. Volgens een VN-rapport uit 2020 steunden tot 1.200 Wagner-strijders Haftar. Experts zeggen dat er sindsdien honderden actief zijn gebleven in het oosten, dat tevens de olieterminalzone is, en in het zuiden van Libië, de toegangspoort tot de Sahelregio, die zich richt op Moskou als leverancier van veiligheid en ter vervanging van de westerse machten.

In hoeverre het bezoek van Haftar aan Moskou verband houdt met zijn verwachte hernieuwde poging om Tripoli te veroveren, is een betwistbaar punt, maar het is zonder twijfel een teken van Ruslands besluit om zijn invloed in Afrika te herbevestigen, ondanks Prigozhins afwezigheid en ondanks de zorgen in Oekraïne.

De staatsgreep in Niger, met zijn uitgesproken antiwesterse inslag, heeft de Russische belangstelling voor Libië wellicht nieuw leven ingeblazen, wat in strategische termen een aantrekkingskracht heeft op Moskou. Het web van internationale verwikkelingen in Libië is de laatste tijd veranderd en de belangrijkste hoofdrolspelers – Turkije en belangrijke Arabische en Europese machten – vertonen tekenen van terugtrekkingen. Ook voor Europa zal alles wat Libië stabiliseert en de migratiegolf beteugelt als een positieve ontwikkeling worden beschouwd. Moskou heeft dus waarschijnlijk het gevoel dat het relatief de vrije hand heeft.

De grote vraag is of de VS van plan zijn terug te keren naar Libië, na de abrupte terugtrekking in september 2012, na de verwoestende aanval door leden van de extremistische groepering Ansar al-Sharia op de Amerikaanse speciale missie in Benghazi, waarbij de Amerikaanse ambassadeur en drie andere Amerikaanse burgers hun leven verloren.

Dat maakt het verrassingsbezoek aan Benghazi van generaal Michael Langley, de viersterrenchef van het US Africa Command (AFRICOM) gevestigd in Stuttgart, Duitsland, èn zijn ontmoeting met Hafter vrijwel aan de vooravond van diens Moskou-tournee meer dan toevallig. Mogelijk herinnerde Langley Haftar eraan om niet op één paard (Rusland) te wedden.

In een artikel in het tijdschrift Intercept werd vorige week in herinnering gebracht dat het bezoek van generaal Langley aan Benghazi (20-21 september) “de nieuwste wending was in Amerika’s 'on-again, off-again'-relatie” met Haftar, ooit een favoriet van de Libische leider Muammar Gaddafi. die zich eind jaren tachtig aansloot bij een door de VS gesteunde groep dissidenten die zijn voormalige baas probeerden omver te werpen.

In het artikel lezen we: “Nadat hun staatsgreepplannen mislukten en de rebellen hun welkom op het Afrikaanse continent hadden uitgeput, evacueerde de CIA Haftar en 350 van zijn mannen naar de VS, waar hij het staatsburgerschap kreeg en de volgende twintig jaar in een buitenwijk van Virginia woonde.”

Door de jaren heen stuurden de VS gemengde signalen naar Haftar. De CIA trainde zijn strijders ooit als speciale troepen. Langley zei na een ontmoeting met Haftar: “De Verenigde Staten staan klaar om bestaande banden te versterken en nieuwe partnerschappen te smeden met degenen die voor democratie staan.”  Wat een voor het Westen nogal tegenstrijdige uitspraak is. We zouden er niet van staan te kijken als Haftar de Russische functionarissen inlichtte over zijn interactie met de AFRICOM-chef.

In een persbericht van AFRICOM stond alleen dat het bezoek van Langley gericht was “op het bevorderen van de samenwerking tussen de Verenigde Staten en Libië.” Langley zei achteraf: “Het was een plezierige ontmoeting met civiele en militaire leiders in heel Libië.” De achtergrond zou kunnen zijn dat de staatsgreep in Niger Washington heeft gemotiveerd om te proberen de leegte op te vullen die Frankrijk heeft achtergelaten.

Nu de veelbesproken ECOWAS-interventie in Niger niet langer op de agenda staat – en nu Nigeria zich terugtrekt van een riskant (en bijvoorbaat mislukt) avontuur – hebben Washington en de leiders van de staatsgreep in Niamey de overeenkomst tussen de VS en Niger over de bestrijding van terrorisme vernieuwd.

Washington erkent dus de overgangsregering in Niger en handhaaft haar militaire aanwezigheid – terwijl het Amerikaanse contingent wordt verplaatst van de 101e basis in de hoofdstad Niamey naar de 201e luchtmachtbasis in de stad Agadis, de enige dronebasis in de Sahel die is gebouwd voor meer dan $ 100 miljoen en die voor de Amerikanen van cruciaal belang is.

Het besluit van Washington om aan te pappen met de nieuwe autoriteiten in Niamey brengt Frankrijk en de EU van streek, maar vanaf het allereerste begin hebben de VS een veel voorzichtiger en verwachtingsvoller standpunt ingenomen ten aanzien van de staatsgreep in Niger, gezien de prioriteit die zij geven aan (zo heet het althans officieel) terrorismebestrijdingsoperaties in de Sahelregio.

Vooruitkijkend is de intrigerende vraag in hoeverre deze dramatische omstandigheden zouden leiden tot een convergentie van belangen tussen de VS en Rusland. Sommige Amerikaanse analisten hadden aangegeven dat een samenwerking met Wagner in Niger na de staatsgreep mogelijk zou kunnen zijn.

Moskou schat waarschijnlijk in dat de VS op dit moment geen grote invloed in Libië zullen nastreven, gezien de Amerikaanse publieke gevoeligheden als gevolg van eerdere Amerikaanse mislukkingen daar – evenals een vermeend gebrek aan vertrouwen in de Libische autoriteiten – en de regering-Biden zal zich wellicht niet verzetten tegen de Russische steun voor het overnamebod van Haftar in Libië.

Zeker, de ontmoeting van Poetin op vrijdag (de dag nadat hij Haftar ontving) met twee belangrijke Russische functionarissen die banden hadden met Wagner suggereert dat het Kremlin de stap bespoedigt om de gevechtsmissies van de militie in het buitenland te reorganiseren. Poetin herhaalde dat Wagner-strijders op één lijn zullen worden gesteld met gewone soldaten wat betreft hun salaris en andere voordelen en privileges (die het afgelopen jaar zeer aantrekkelijk zijn gemaakt).

Poetin zei ook dat veroordeelden die gevangenisstraffen uitzitten en zich bij Wagners gevechtsmissies hebben aangesloten, in aanmerking zouden komen voor de aantrekkelijke ‘sociale garanties’. Deze keer zullen ze zeker anders bekend staan en georganiseerd zijn als “vrijwilligerseenheden” die rapporteren aan Yevkurov, zelf een geharde veteraan in de terrorismebestrijdingsoperaties in de Noord-Kaukasus, die verantwoording aflegt aan de buitenlandse militaire inlichtingendienst van het ministerie van Defensie (die in zijn huidige vorm werd opgericht onder Josef Stalin in 1942 na de invasie van de Sovjet-Unie door nazi-Duitsland.)

Interessant is dat Poetin op de bijeenkomst van het Kremlin op vrijdag grote lof uitte aan Andrei Troshev en zijn opvattingen naar voren bracht “over het creëren van vrijwilligerseenheden die verschillende gevechtsmissies zullen vervullen, ook in de zone van de speciale militaire operatie”. Poetin zei tegen Troshev: “Je hebt zelf meer dan een jaar in een van zulke eenheden gevochten. Je weet hoe het is, hoe je het moet doen en welke kwesties vooraf moeten worden aangepakt om de best mogelijke en meest succesvolle uitvoering van gevechtsmissies te garanderen."

Het is heel goed denkbaar dat het bezoek van Haftar de urgentie onderstreepte van het hergroeperen van de Wagner-troepen voor het uitvoeren van gevechtsmissies in Libië en elders in de Sahel in de verslechterende veiligheidssituatie die verband houdt met militante islamistische groeperingen.





[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]



[2 oktober 2023]

 

Afdrukken Doorsturen