Update opblazen Nord Stream pijpleidingen
In september 2022 zorgden de explosies van de Nord Stream-gaspijpleidingen
voor enorme internationale aandacht. Aanvankelijk geloofde iedereen
dat Rusland achter de sabotage zat. Nu is Duitsland op zoek naar een
Oekraïense duikgroep op een jacht, terwijl Denemarken en Zweden het
onderzoek hebben stopgezet. En wat is de rol van de Amerikanen geweest
bij deze sabotage die vèrgaande gevolgen heeft (gehad) voor hun 'bondgenoten'?
Het is alweer een tijd geleden dat we schreven over de sabotage van
de Nord Stream pijpleidingen. Vandaag een update, waarbij we informatie
geven over de rechtszaak van Nord Stream AG tegen de verzekeraars
Lloyds&Arch en informatie over berichten dat de Amerikanen enkele dagen
vóór de explosies ter plekke zijn geweest.
We beginnen eerst met de rechtszaak en pakken de draad op ten tijde van
een bewering van de bekende journalist Seymour Hersh die stelde dat de
saboteurs twee bommen op elke pijpleiding hadden geplaatst. Hij schreef
toen ook:
“functionarissen in Duitsland, Zweden en Denemarken hadden kort na de
bomaanslagen op de pijpleiding besloten om teams naar de locatie te
sturen om de ene mijn die niet was ontploft, te bergen. Hij zei dat ze
te laat waren; een Amerikaans schip was binnen een dag of twee ter
plaatse en had de mijn en andere materialen geborgen.”
Eén van de zaken waar wij toen over schreven was de constatering dat er
destijds acht bommen moesten zijn geplaatst bij de pijpleidingen. Echter:
er vonden toen 'slechts' zeven explosies plaats. Als slechts één van de
acht bommen was mislukt, zouden er misschien sporen zijn, zoals kraters,
van de zeven bommen die daadwerkelijk zijn afgegaan.
Diverse onderzoekers organiseerden expedities naar de rampplek, en
scanden grote gebieden rond de explosieplaatsen, maar er konden niet
méér sporen worden aangetroffen van meer dan vier bommen. Twee van die
bommen waren op dezelfde pijpleiding geplaatst. Tijdens de onderzoeken
was het magnetische veld van de aarde bijna omgekeerd in het gebied bij
de stalen pijpleiding, dus het leek aannemelijk dat de duikers
gedesoriënteerd raakten. Dat gold in ieder geval voor de BBC die
daarheen was gegaan om een kaart te maken, maar die uiteindelijk
ondersteboven liet zien.
De ontdekking dat een blunder één van de vier pijpleidingen van
vernietiging had gered, diskwalificeerde enigszins het idee dat "Rusland
het gedaan moet hebben, omdat ze expres één touwtje onbeschadigd hebben
gelaten", maar aan de andere kant ondersteunde het het idee dat de
sabotage was uitgevoerd in een low-budget zeilbootoperatie.
The Atlantic had een hoofdstuk
waarin "The Mistake" in deze context werd beschreven, evenals
verschillende andere kranten die over de bevindingen van onderzoekers
hebben bericht.
Deze update schrijven we omdat twee weken geleden er een aanklacht van
Nord Stream AG in hun lopende rechtszaak tegen
verzekeringsmaatschappijen Lloyds&Arch is ingediend.
Figuur 1. Locaties van de noordelijke bommen op de pijpleidingen zoals
aangegeven op de nautische kaart. De bekende Nord Stream 1-explosies
lagen 6,3 km uit elkaar, maar de Dent (rood) lag slechts 100 meter van
de oostelijke van die bommen op de aangrenzende reeks.
In het gewijzigde claimdocument van Nord Stream (
hier
op onze site te downloaden) lezen wij:
- “ Lijn 2 liep schade op in de vorm van een cirkelvormige inkeping bij
KP998.743 aan de zuidkant van de pijpleiding (de “Dent” - de deuk)”. De
Dent is slechts 15 cm diep maar een deuk van 15 cm maken op een stalen
pijpleiding van 27 mm dik vereist veel kracht. Waarschijnlijk was het
een andere bom.
- "Lijn 2" is in deze context wat Nord Stream 2 "String B" noemt. In het
paar pijpleidingen waaruit Nord Stream 1 bestaat, is "Lijn 2" de
zuidoostelijke pijpleiding. We noemen het "Lijn B" of "String B" om
consistent te zijn met de NS2-terminologie.
De KP998.743-notatie geeft de afstand langs de pijpleiding vanaf het
Russische landstation weer, en het claimdocument geeft ook de locatie
van het open uiteinde van de breuk, waarvan bekend was dat deze 6,18 km
stroomafwaarts van dezelfde pijpleiding lag. Daarom was het gemakkelijk
om de exacte locatie van de Dent te achterhalen door de afstand op de
nautische kaart te meten. De Dent zat op de B-string en heel dicht bij
de succesvolle bom op de A-string.
Nord Stream AG vermeed in hun claimdocument om te beweren dat de Dent
werd veroorzaakt door een andere bom. Het is in onze ogen een grappig
aspect van dit geschil dat de advocaten van Nord Stream, sluw, dwingt
dat de gedaagden hun zaak te bewijzen door details te onthullen die
eerder voor het publiek verborgen waren. Dit was eerder gebeurd in hun
uitwisseling van schriftelijke documenten, toen Lloyds schreef dat de
terroristische berichtgeving van Nord Stream niet geldig was omdat een
overheid het deed.
Door te zeggen dat alle bomaanslagen door dezelfde overheid in één
gebeurtenis waren bevolen, legden de verzekeraars uit dat ze niet
aansprakelijk waren om te betalen, maar als de rechtbank anders zou
beslissen, zouden ze slechts voor één gebeurtenis moeten betalen, niet
één keer voor elke breuk zoals Nord Stream had beweerd. Het was tegen
deze achtergrond dat Nord Stream AG de Dent presenteerde als mogelijk
veroorzaakt op een ander moment in de tijd door een onbekende externe
kracht.
De verzekeraars geloven dat niet en hun reactie (
download
hier) ingediend op 30 september 2024 toont buitengewone
inzichten in de forensische geheimen van de Nord Stream-onderzoeken. Ze
schrijven:
“De gedaagden beweren dat de deuk is veroorzaakt door een explosie op of
rond 26 september 2022, als onderdeel van de aanval op de
NS1-pijpleidingen die ook de breukschade veroorzaakte. De gedaagden
zullen zich onder meer beroepen op de volgende zaken: (a) de laterale
kracht die nodig was om de deuk te veroorzaken, kon alleen zijn (of was
in ieder geval waarschijnlijker dan niet) gegenereerd door een explosief;
(b) de deuk bevindt zich bij een gelaste veldverbinding op lijn 2, en de
explosies die de breukschade veroorzaakten, vonden ook plaats bij
gelaste veldverbindingen (die de zwakste punten van de NS1-pijpleidingen
zijn); (c) de locatie van de deuk op lijn 2 grenst aan de locatie van de
breukschade op lijn 1 (de afstand tussen de twee is ongeveer 90 meter);
en (d) de aanwezigheid van onverklaarbare objecten en/of puin op de
zeebodem direct grenzend aan de deuk duidt op het gebruik van een
explosief. De gedaagden zullen te zijner tijd op deskundig bewijs
vertrouwen wat betreft de oorzaak van de deuk."
De verzekeraars hadden toegang gevraagd tot enkele technische details
die voortkwamen uit de sonar- en fotografische onderzoeken die Nord
Stream AG uitvoerde. Echter, de informatie die zij hebben opgevraagd bij
het Zweedse onderzoek is afgewezen. Ze hebben beroep aangetekend en het
is opnieuw afgewezen. Wij gingen er vanuit dat Nord Stream AG de
mogelijkheid had om vast te stellen dat alle bommen op "gelaste
veldverbindingen" waren geplaatst, aangezien de onderzoeken het puin in
het centrale gebied van de Nord Stream 1-explosielocaties leken te
hebben verzameld en de open uiteinden die zijn gefotografeerd, geen
tekenen van directe schade door explosieven vertonen.
Maar de informatie die Lloyds&Arch in hun verdedigingsdocument heeft
verstrekt, laat er weinig twijfel over bestaan dat de Dent is
veroorzaakt door een bom. Het blijkt nu dat er minstens vijf bommen
waren en de plaatsing recht tegenover een andere bom suggereerde ook een
manier van werken die perfect logisch was voor duikers die hun beperkte
tijd op de bodem optimaal moesten benutten. De twee strengen liggen op
een afstand van slechts 90 meter van elkaar, en bij Nord Stream 2 liggen
ze op een afstand van slechts 40 meter van elkaar. Het zou dus efficiënt
zijn om beide strengen tijdens dezelfde duik van explosieven te voorzien.
Op figuur 1 hier boven zijn rode vraagtekens geplaatst bij de locaties
waar de saboteurs bommen zouden hebben geplaatst als hun operationele
plan hetzelfde was als bij de Dent. Aangezien we nu weten dat ze meer
dan vier bommen hadden en bommen op aangrenzende pijpen op één locatie
hadden geplaatst, moeten we ook de mogelijkheid in stand houden dat ze
hetzelfde op andere locaties hebben gedaan. Misschien waren er
niet-ontplofte bommen, en misschien zijn ze opgepikt door de Amerikanen
die precies wisten waar ze moesten zoeken. Het kan in ieder geval niet
worden uitgesloten na de ontdekking van de Dent.
De rechter in de zaak Lloyds versus Nord Stream heeft de partijen een
strak schema (
download
hier) opgelegd, waardoor Nord Stream een gewijzigd
antwoord kan indienen en Lloyds een "rejoiner" kan indienen vóór de
eerste case management conference die gepland staat voor 7 november.
In het gewijzigde verweer betoogde Lloyds&Arch botweg dat de aanval was
bevolen door de Oekraïense regering als een oorlogsdaad tegen Rusland.
We zijn benieuwd of Nord Stream AG in hun volgende antwoord een manier
zal vinden om die bewering effectief te weerleggen. Juridisch
wetenschapper Said Mahmoudi heeft uitgelegd dat de verzekeringspolis is
opgesteld, de verzekeraars moeten bewijzen dat niet alleen een regering
het heeft gedaan, maar ook wèlke regering het was. Zou het kunnen zijn
dat ze moeten bewijzen dat Oekraïne het op eigen houtje heeft gedaan, en
niet met hulp en toezicht van de VS? De VS is immers officieel
niet in oorlog met Rusland, maar Russische functionarissen hebben
herhaaldelijk gezegd dat de VS achter de aanval zat. Zou het mogelijk
zijn voor een Britse rechter om te oordelen dat de VS een oorlogsdaad
heeft gepleegd tegen Rusland of Duitsland, en zou dat ook een geldige
reden zijn om geen schadevergoeding te betalen?
We zijn benieuwd naar de volgende zet van het Russische en Zwitserse
Nord Stream AG. Zullen ze onweerlegbaar bewijs eisen van de verzekeraars
dat Oekraïne het allemaal op eigen houtje en met eigen motivatie heeft
gedaan?
Dan rest ons nog de berichten over de aanwezigheid van Amerikaanse
schepen op de plaats van de aanslagen op Nord Stream.
Een paar dagen vóór de explosies die de twee Russisch-Duitse
gaspijpleidingen Nord Stream 1 en Nord Stream 2 verwoestten, waren er
oorlogsschepen van de Amerikaanse marine in het gebied. Ze hadden hun
transponders uitgeschakeld, en toen de havenmeester van Christiancio
naar hen toe ging - omdat hij aannam dat er ongelukken waren gebeurd -
vroeg de Amerikaanse marine hem onmiddellijk terug te keren.
Dit bericht stond in de Deense krant Politiken, één van de meest
invloedrijke kranten in dat land, onder verwijzing naar de verklaring
van de havenmeester aldaar, John Anker Nielsen, en een gesprek dat zij
hadden met de havencommandant Søren Thiim Andersenon.
Op 26 september was het precies twee jaar geleden dat de explosies
plaatsvonden op de Nord Stream-gasleidingen. Gedurende de twee jaar van
het onderzoek werden geleidelijk verschillende groepen beschuldigd van
de sabotageactie, maar volgens de laatst bekende (Duitse) informatie
zaten Oekraïense duikers achter de hele actie.
Hoewel de hele zaak nog niet definitief is opgelost, wordt nieuwe
informatie zelden openbaar gemaakt en is het nog maar de vraag of de
doofpot wordt opengemaakt. Vanuit Brussel geen woord over deze zaak (of
het moet een enkele europarlementariër
zijn):
De havencommandant van Christiansø vertelde het Deense Politiken dat er
een paar dagen vóór de explosies Amerikaanse marineschepen op de locatie
waren gezien. Volgens Andersenon hadden ze hun
telecommunicatieapparatuur (transponders) uitgeschakeld, waardoor het
onmogelijk was om normaal contact met hen op te nemen. Volgens zijn
woorden was de havencommandant bang voor een noodsituatie, dus ging hij
persoonlijk naar de plaats waar de Amerikanen waren. Volgens hem gaf de
bemanning van het schip hem onmiddellijk het bevel terug te gaan.
Het was niet de eerste keer dat de Amerikaanse marine dat jaar in de
wateren van de Oostzee verscheen. In juni 2022 nam het deel aan de
oefening Baltops 22, waarbij onder meer onbemande onderwaterschepen
werden getest die geschikt waren voor ontmijning en andere
onderwateroperaties. Het Amerikaanse helikopterlandingsschip USS
Kearsarge bewoog zich op dat moment voornamelijk in het gebied. Volgens
de media heeft de Nederlandse militaire geheime dienst de Amerikaanse
Centrale Inlichtingendienst (CIA) en ook de Duitse autoriteiten al in
juni 2022 geïnformeerd over de dreigende schade aan gasleidingen in de
Oostzee. De VS zouden destijds - naar eigen zeggen - hebben geprobeerd
de actie te voorkómen, maar dat lukte niet.
Hoewel ze momenteel werken met de versie dat Oekraïense duikers onder
leiding van een voormalig lid van de Oekraïense geheime dienst, Roman
Chervinsky, achter de vernietiging van de gaspijpleidingen zitten, is
het onderzoek nog niet definitief afgerond en loopt het op verschillende
fronten, terwijl enkele landen hun onderzoeken hebben gestaakt, de
dossiers gesloten en hun lippen stijf op elkaar gehouden.
In het geval van Zweden kunnen we ons daar iets bij voorstellen. De
krant
Dagens Nyheter had in oktober 2022
scheepsbewegingen in kaart gebracht in het gebied waar de explosies op
de gasleidingen Nord Stream 1 en 2 plaatsvonden. Het blijkt dat de
Zweedse marine in de dagen vóór de sabotage óók schepen in het gebied
had. De Zweedse marine had toen via haar perswoordvoerder aan DN
bevestigd dat de informatie kloptw, dat er dus schepen in het gebied
zijn geweest en maritieme surveillance hebben uitgevoerd, maar men wilde
niet zeggen wat het doel was, onder verwijzing naar strikte
vertrouwelijkheid. Uit het in kaart brengen van de scheepsbewegingen
bleek dat de positiezender (transponder), het zogenaamde AIS, óók af en
toe in het gebied werd uitgeschakeld.
De Zweedse krant had op de commerciële dienst Marine Traffic de
scheepssignalen van de marine in kaart gebracht, en constateerde het
volgende:
- donderdag 22 september om 13.03 uur was het marineschip ter plaatse op
het gebied waar later drie lekkages op Nord Stream 1 zouden worden
gevonden. De transponder, de automatische zender die de positie aangeeft,
werd toen uitgeschakeld.
- vrijdag 23 september om 11:03 uur werd de transponder ingeschakeld en
het schip bevond zich toen net ten westen van het gebied van de drie
gaslekken.
- 's avonds om 23:56uur werden nieuwe positiegegevens verzonden. Dan
ligt het marineschip op de plek waar later het lek op Nord Stream 2 zou
ontstaan. Het schip vaart later terug naar het eerste gebied.
- zaterdag 24 september om 12:13 uur werden de positiegegevens niet meer
verzonden. Dan ligt het schip weer op Nord Stream 1, de plek waar later
de lekkages zouden ontstaan.
- op maandag 26 september werden er meerdere lekkages ontdekt op Nord
Stream 1 en 2.
De Amerikaanse onderzoeksjournalist Seymour Hersh presenteerde destijds
ook de 'Amerikaanse' versie van de gebeurtenissen, zoals hem dat werd
verteld door betrouwbare bronnen. Volgens hem werden de explosieven in
de zomer van 2022 door Amerikaanse duikers geplaatst tijdens de zojuist
genoemde marineoefening BALTOPS 22 en vervolgens in de herfst van dat
jaar op afstand tot ontploffing gebracht door de Noorse strijdkrachten.
Los van alles wat we hierboven schreven zal het duidelijk zijn dat dit
een milieuramp van de eerste orde was (en is). Het methaangas uit de
pijpleiding veroorzaakte grote bellen aan het wateroppervlak en metingen
lieten verhoogde methaanniveaus in de atmosfeer zien. Maar grote delen
van het methaan bereikten nooit het oppervlak en losten in plaats
daarvan op in het water. Onderzoekers hebben watermonsters genomen nabij
de locatie van de lekken, meldde
forskning.se. "Op basis van wat
we hebben gemeten, schatten we dat tussen de 10.000 en 50.000 ton
methaan in opgeloste vorm in de zee achterbleef", zei Katarina
Abrahamsson, hoogleraar mariene chemie aan de Universiteit van Göteborg.
[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]
[8 oktober 2024]
Afdrukken
Doorsturen