Politieke leiders in de Verenigde Staten hebben economische sancties aangeprezen als minder kostbaar en humanitairder dan oorlogen om het verwerpelijke beleid van een tegenstander te beïnvloeden. Dat is nog maar de vraag.
Langdurige sancties kunnen pijn, fysieke vernietiging en dood
veroorzaken, de wereldwijde toeleveringsketens verstoren, een
ondermaatse en kostbare herstructurering van de wereldeconomie
afdwingen en mondiale allianties hervormen met gevolgen die veel
langer kunnen duren dan de meeste conventionele oorlogen. Het is een
neokoloniaal instrument dat beschikbaar is voor een exclusieve club
van twee of drie economische machten die ook een sterk leger hebben om
hun wil af te dwingen. De Verenigde Naties en de wereldgemeenschap
moeten sancties in toom houden voordat de wereld versplinterd en
onherstelbaar vijandig wordt.
Voor de VS zijn sancties een stil wapen met weinig zichtbare en
onmiddellijke ontberingen. Geen soldaten die ten strijde trekken of
bloed vergieten. Geen gruwelijke beelden op tv-schermen. Een
gezuiverde oorlog! De VS wordt gezien als ‘iets’ om een tegenstander
aan te pakken. Het is een wapen dat de VS meer dan enig ander land kan
gebruiken, omdat het de grootste economie heeft met de machtigste
financiële sector en waar de dollar de wereldwijde valuta is voor
vermogensopbouw en handel. Het is een wapen dat nog vele jaren
ernstige en onbekende gevolgen kan hebben.
Een korte blik op Iran, Venezuela en Rusland kan enig licht werpen op
enkele resultaten van sancties. De VS hebben Iran langer
gesanctioneerd dan welk land dan ook, behalve Cuba, zwaarder dan enig
ander land, inclusief het afsnijden van al zijn financiële
instellingen van SWIFT (het internationale financiële netwerk), en het
bekrachtigen van het kantoor van zijn Opperste Leider, zijn
Revolutionaire Garde (IRGC), alle buitenlandse investeringen, export
van zijn olie, gas en olieproducten, import van alle militaire
uitrusting, van commerciële vliegtuigen en onderdelen, export uit de
Verenigde Staten en het opleggen van secundaire sancties aan
entiteiten en landen die Iran helpen sancties te ontwijken. Iraniërs
hebben te kampen met een tekort aan levensreddende medicijnen. Deze
niet-verklaarde oorlog tegen Iran duurt al meer dan 40 jaar zonder
positief resultaat voor de Verenigde Staten.
De gevolgen van de sancties tegen Iran weergalmen over de hele wereld.
Dit is het meest zichtbaar in de beschikbaarheid en prijs van aardgas
(pijpleidingen en vloeibaar), olie en petrochemie. Iran is de logische
concurrent van Russisch pijpleidingengas naar Europa. De mogelijkheid
van Iraans pijpleidingengas voor Europa en uitgebreide productie van
vloeibaar aardgas (LNG) werd halverwege de jaren negentig door
president Clinton de nek omgedraaid; Iran had Bechtel (het bedrijf dat
de LNG-fabrieken in Qatar heeft ontwikkeld) uitgenodigd voor
besprekingen om het noordelijke Pars-veld van Iran te ontwikkelen, om
het gas te leiden en het LNG te verschepen, maar de inwerkingtreding
van de Iran-Libische Sanctiewet (ILSA) verhinderde dit door
investeringen in en samenwerking met de Iraanse olie- en gassector.
ILSA verhinderde ook de ontwikkeling van de olievelden van Iran (destijds
met name het gigantische Azadegan-veld van CONOCO). Het Amerikaanse "beleid"
heeft begrijpelijkerwijs de toekomst niet gezien, zoals de Russische
invasie van Oekraïne en de door velen genoemde versnelling van de
klimaatverandering. Het enige dat de VS konden zien, was hun wens om
Iran daar en dan te isoleren.
Impact van sancties
Om de impact van sancties op allianties te meten, zouden de sancties
tegen Rusland, samen met de sancties tegen Iran en Venezuela, het punt
moeten maken. China, Iran en Venezuela hebben voornamelijk banden met
Rusland. Deze alliantie zou de komende jaren de commerciële en
politieke belangen van de VS (en de EU, natuurlijk) kunnen schaden.
Rusland heeft de grootste aardgasreserves (24% van de wereldreserves),
gevolgd door Iran (17%). Dit zal resulteren in een machtige
wereldwijde alliantie in gas. China heeft de grootste reserves aan
zeldzame aardmetalen (35%); Venezuela heeft de grootste oliereserves
ter wereld (18% van het totaal) en Iran staat op de vierde plaats
(9,5%). China is de grootste fabrikant ter wereld. De combinatie van
Rusland, China, Venezuela en Iran vormt een existentiële bedreiging
voor de Amerikaanse belangen in West-Azië, het Verre Oosten,
Latijns-Amerika en zelfs in Afrika. Wat we zien is dat Amerikaanse en
Europese sancties nationale belangen kunnen aantasten en allianties
kunnen veranderen die op den duur een boemerang zouden kunnen zijn om
de werpers te schaden. Waarom zien onze politieke leiders dit niet
aankomen? Maakt het hen (en de burgers) wat uit?
Een veel genegeerd gevolg van sancties is dat de gevolgen nog jaren
aanhouden. Nogmaals, Iran biedt een voorbeeld. Vandaag de dag, na meer
dan 40 jaar sancties, zal Iran, wat een Amerikaanse president ook doet,
de komende jaren effectief onder het sanctieregime blijven vallen.
Heden zijn de Verenigde Staten in onderhandeling om enkele sancties
‘op te heffen’ als de JCPOA - de nucleaire overeenkomst die de VS
hebben ingetrokken wordt hersteld. Helaas zal dit voor Iran weinig
doen, behalve dat het op korte termijn enige verlichting biedt. Geen
enkele internationale financiële instelling, geen multinationale
onderneming en geen enkele particuliere investeerder zal
waarschijnlijk de komende jaren, zo niet decennia, een enorme
investering in Iran doen. De reden is simpel: ze kunnen er niet op
vertrouwen dat de Verenigde Staten niet opnieuw sancties opleggen, die
op hun beurt hun investeringen nadelig beïnvloeden. Iran is de komende
jaren afgesneden van de wereldgemeenschap. Oorlogen, nadat ze voorbij
zijn, hebben zo'n effect niet - getuige Duitsland, Japan en Vietnam.
Ja, oorlogen zijn verschrikkelijk in termen van verlies van
mensenlevens, gewonden, vluchtelingen en fysieke en economische
vernietiging en verlies. Het verlies in verband met sancties kan stil
en ondoorzichtig zijn, maar ze zijn net zo reëel en de gevolgen zijn
niet beperkt tot het gesanctioneerde land en de afzender van sancties,
omdat sancties de wereldwijde toeleveringsketens beïnvloeden, de
wereldeconomie herstructureren en de onzekerheid en het risico
jarenlang vergroten. Toch is er nooit een uitgebreide boekhouding
geweest van de wereldwijde economische kosten van sancties, deels
omdat de gevolgen al tientallen jaren aanhouden en misschien nog niet
voorbij zijn. Sancties die jarenlang duren, vergiftigen de
betrekkingen tussen de "oplegger" en het gesanctioneerde land
jarenlang, zo niet decennia. Hoewel oorlogen ten koste van alles
moeten worden vermeden, zijn sancties geen goede vervanging en geven
ze geen scherpe finaliteit aan het conflict.
Rusland
Bijna alle nationale en VS/EU-politici vertellen dag in dag uit en vol
overtuiging dat de sancties tegen Rusland werken. Dat ze wat tijd
nodig hebben voordat ze volledig effect hebben, maar dat ze werken.
Dat Rusland al begint te wankelen, dat de Russische economie aan het
einde is. De sancties werken. Ja, ze werken echt. Politici hebben niet
gelogen - ze zijn gewoon vergeten te zeggen waar ze werken of beginnen
te werken - of ze wisten het niet of zagen het tot nu toe niet.
Wel wordt het steeds duidelijker dat ze effect beginnen te krijgen in
het Westen. waar ze werden opgelegd. In de EU - maar niet in de VS.
Het is niet bekend of en in hoeverre de sancties in Rusland al effect
hebben. Er zijn alleen gissingen, aannames, schattingen. Er zijn geen
verifieerbare cijfers, maar er is volop propaganda.
Over westerse landen zijn er feiten en cijfers – en zien we steeds
somberder gezichten. Intussen is het zo ver gekomen dat men in
lidstaten van de EU al openlijk schrijft over het feit dat de economie
naar de kloten gaat. Bij onze oosterburen wordt er geroepen dat
Duitsland gedeïndustrialiseerd wordt. Sommige bedrijven lopen tegen
hun grenzen aan en er bestaat een risico op een domino-effect dat kan
leiden tot deïndustrialisatie, en in de meeste lidstaten
faillissementen. Dat zou een ramp zijn... Wie nu de winkel sluit, komt
nooit meer terug. Dat dringt evenwel niet tot onze regering door: zij
hebben geen idee hoe groot de sociale onvrede in ons land land is.
Segers in de Volkskrant: "Je
ziet dat de meest tevreden stemmers tot de achterbannen van VVD en D66
horen, daarna komen de stemmers op CDA, ChristenUnie, GroenLinks en
PvdA. Het risico bestaat dat dit een kabinet voor tevreden mensen
wordt."
Over de vraag wie verantwoordelijk is voor de huidige gascrisis wordt
niet gediscussieerd: Poetin is de kwade genius. Politici zeggen dat
Rusland haar gas als wapen gebruikt om een economische oorlog tegen
de EU te voeren. Rusland daarentegen zegt dat de EU deze economische
oorlog begonnen is met sancties die lang voor de Russische invasie van
Oekraïne begonnen. Feit is dat zelfs toen de Koude Oorlog op zijn
koudst was, Rusland een betrouwbare gasleverancier voor het Westen
was. Er was een duidelijk onderscheid, er was een duidelijke
scheidslijn tussen politiek en bedrijfsleven.
De EU
De economie in de EU en in Europa had het goedkope Russische gas nodig,
want alleen dan was de economie wereldwijd concurrerend. En Rusland of
de Sovjet-Unie hadden het geld nodig. Maar na het opleggen van de
sancties is er opeens geen Russisch gas meer beschikbaar en vooral
Duitsland is wanhopig op zoek naar alternatieve leveranciers.
Noorwegen kan weinig leveren en vooral is het vloeibaar Amerikaans
frackinggas, dat ondanks de meervoudige prijs Russisch gas verdringt,
wat de Europese Commissie wil dat er gekocht wordt. Maar het is duur
en niet beschikbaar in de vereiste hoeveelheid. Bovendien wil de
Amerikaanse minister van Energie de export in toom houden, aangezien
de Amerikaanse noodreserves op een historisch dieptepunt staan, zo
werd gemeld. Lidstaten van de EU hebben al een "bedeltocht"
gehouden en hebben al over de hele wereld "gesmeekt" om gas - zelfs
bij regimes waar je als westers land normaal geesproken niet mee te
maken wilt hebben; zonder succes.
De EU-staten en Brussel zijn echter niet onschuldig aan de extreme
prijzen. Al voor de Oekraïne-crisis begonnen de prijzen te stijgen.
Dit was weer een gevolg van de liberalisering van de energiemarkt; er
zijn geen gereguleerde markten meer. Speculanten en gokkers beslissen.
En in het geval van elektrische energie zorgt de zogenaamde Merit
Order, veroorzaakt door de hoge gasprijzen, voor een catastrofe. En
torenhoge gas- en elektriciteitsprijzen zijn dodelijk voor de economie.
Het hoofd van de Europese Commissie, Von der Leyen, had het in haar
jaarlijkse, bijna rituele toespraak over de "staat van de Unie" vooral
over Oekraïne en de oorlog met Rusland. Ze zei bijna niets over de
toestand van de EU. De situatie is ernstig, zeer ernstig. De oorlog
woedt in Europa en de EU is niet in staat geweest deze af te wenden of
te verkorten. Ze heeft het niet eens geprobeerd. Daarnaast is er een
economische oorlog die Brussel mede heeft uitgelokt en die nu
terugslaat naar de lidstaten en ook de tweede grote belofte na vrede
in twijfel trekt: welvaart voor iedereen.
Zoals bekend is de energiecrisis slechts het nieuwste en meest in het
oog springende voorbeeld van het eerder genoemde boemerangeffect, dat
onder meer werd veroorzaakt door een kolen- en olie-embargo - en
ongekende sancties tegen de Russische centrale bank die deviezenwinst
waardeloos maken. We hebben ook een voedsel- en prijzencrisis, die
werd veroorzaakt door hoge energieprijzen en de secundaire effecten
van EU-sancties. Iedereen kan dat elke dag met eigen ogen zien wanneer
ze naar de supermarkt gaan. Het volgende dat ons te wachten staat is
een duik in een recessie. Een eurocrisis komt er ook aan: de oorlog en
de sancties kosten enorm veel geld - maar veel eurolanden hebben al
hopeloos te veel schulden. De renteverhogingen door de ECB maken het
er niet beter op, integendeel.
Dit alles zal waarschijnlijk leiden tot een sociale en politieke
crisis zoals we die nu al zien in Zweden en Italië. Ons land,
Frankrijk en België zijn bang voor boerenopstanden en gele hesjes, en
Tsjechië heeft al een grootschalige demonstratie tégen de EU
meegemaakt. Maar Von der Leyen zei hier niet veel over. Zoals altijd
verdoezelde ze de situatie en presenteerde ze zichzelf als de redder
in nood. Maar dat is gewoon hectisch bluswerk aan een huis dat in
vlammen staat. Von der Leyen wil de dakspanten blussen terwijl het
vuur de funderingen al aantast. De EU bevindt zich in een ernstige
situatie, een zeer ernstige...
Het zijn allemaal problemen waar de EU mee worstelt; die de EU-burgers
bijzonder hard treffen. Onze politici brachten deze problemen naar de
burgers. Zij voldeden op hun beurt aan de wensen van de VS (of waren
het dictaten), legden sancties op en steunden de proxy-oorlog in
Oekraïne met massale leveringen van wapens, training van Oekraïense
soldaten en wie weet wat nog meer. De Verenigde Staten blijven op
veilige afstand en buiten beeld: de prijs die de Europeanen ervoor
moeten betalen, zal enorm zijn.
De komende maanden gaan we de winter in. Voor het grootste deel van de
EU betekent dat weinig zon om zonne-energie op te wekken en
vriestemperaturen om windparken onbruikbaar te maken. Voor nieuwe
nucleaire installaties zijn we acht jaar verder.
In een commentaar op de huidige situatie in Europa
zei voormalig Amerikaans congreslid Ron Paul:
“This is all predictable. Sanctions kill. Sometimes they kill
innocents in the country targeted for destruction and sometimes they
kill innocents in the country imposing them. The solution, as always,
is non-intervention. No sanctions, no "color revolutions," no
meddling. It's really that simple."
Ofwel: "Dit is allemaal voorspelbaar. Sancties zijn dodelijk. Soms
doden ze onschuldigen in het land dat op vernietiging gericht is en
soms doden ze onschuldigen in het land dat hen oplegt. De oplossing
is, zoals altijd, non-interventie. Geen sancties, geen 'kleurenrevoluties',
geen inmenging. Het is echt zo simpel."
[Alle links, bronnen,
documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]
[16 september 2022]
Afdrukken
Doorsturen
