Het monster van Frankenstein is het boek waarvan het einde nooit nadert, want er is meer aan de hand. De gedenkdag van vier jaar geleden lijkt nu een voorbode van wat er gebeurt als de wetenschap in de fout gaat. De schrijfster wist het toen al: de grote gevaren van intellectuele pretentie en de onverwachte sociale gevolgen van wat men een onbeperkte visie zou kunnen noemen.
Twee jaar voor de lockdowns vierde de wereld de 200ste verjaardag van
Mary Shelley's klassieker Frankenstein, waarbij een prachtige film
werd uitgebracht over het leven en denken van de auteur.
Tegelijkertijd was er een boek en een tentoonstelling in de Morgan
Library, en groeiende controverses over het persoonlijke en politieke
ethos dat een generatie radicalen voor hun tijd betekende en naliet
aan de onze.
Dit is het boek waarvan het einde nooit nadert, want er is meer aan de
hand. De gedenkdag van twee jaar geleden lijkt nu een voorbode van wat
er gebeurt als de wetenschap in de fout gaat. De schrijfster wist het
toen al: de grote gevaren van intellectuele pretentie en de
onverwachte sociale gevolgen van wat men een onbeperkte visie zou
kunnen noemen.
Het monster dat in het fictieve laboratorium werd gecreëerd - lezers
zijn altijd verbaasd dat hij een sympathiek personage is, alleen
ontbreekt het aan alle morele zin, zoals misschien bij velen die we nu
maar al te goed kennen - anticipeert op de ontvouwing van de
politiek-technologische geschiedenis zoals deze zich ontwikkelde vanaf
het einde van de 19e eeuw tot en met de 20e. Dit werd geperfectioneerd
in 2020 toen de innovaties waarop we vertrouwen - sociale media, Big
Data, persoonlijke tracking, brede beschikbaarheid van medische
diensten, zelfs vaccins - terugkwamen om andere kenmerken van het
leven te vernietigen die we waarderen, zoals vrijheid, privacy,
eigendom, en zelfs vertrouwen.
De langdurige fascinatie voor het werk van Shelley hangt samen met
haar intellectuele oorsprong. Ze was tenslotte de dochter van een van
de twee machtigste geesten van de 18e eeuw, William Godwin en Mary
Wollstonecraft, denkers die het Verlichtingsproject naar nieuwe
grenzen van de menselijke bevrijding brachten. Mary ging er zelf
vandoor met en trouwde uiteindelijk met de verontruste maar erudiete
Percy Shelley, merkte dat ze verwikkeld was in een ongemakkelijke
relatie met Lord Byron, en ervoer de verschrikkelijke tragedie van het
verlies van drie kinderen terwijl ze enerzijds te maken had met
wreedheid maar anderzijds veel bijval kreeg.
Haar denken en haar leven waren het product van het denken van de late
Verlichting, doordrenkt met zowel de beste aspecten als de ergste
excessen. Haar blijvende bijdrage was als een correctie, waarbij ze de
vrijheid om te creëren als de drijvende kracht achter vooruitgang
bevestigde, terwijl ze waarschuwde tegen de verkeerde middelen en de
verkeerde motivaties die die vrijheid in despotisme zouden kunnen
veranderen.
Haar blijvende bijdrage is haar boek uit 1818, dat twee blijvende
archetypen creëerde, de gekke wetenschapper en het monster dat hij
creëerde, en dat nog steeds inspeelt op de culturele angst voor de
bedoelingen versus de realiteit van wetenschappelijke creatie. Er is
een goede reden voor deze angst, zoals onze tijd ons laat zien.
Ze schreef in een lorieuze periode toen de intellectuele klasse een
gerechtvaardigde verwachting had dat er dramatische veranderingen in
de beschaving zouden komen. De medische wetenschap verbeterde. Ziekte
zou onder controle worden gehouden. De bevolking trok van het
platteland naar de stad. Het stoomschip verhoogde het reistempo enorm
en maakte de internationale handel hulpbronnen-efficiënter.
Ze was omringd door het vroege bewijs van uitvindingen. De prachtige
film over haar leven herschept het ethos, het vertrouwen in de
toekomst van vrijheid, het gevoel dat er iets geweldigs zou komen. Ze
woondet een soort goochelshow bij met Percy, waarbij een showman en
wetenschapper elektriciteit gebruiktet om een dode kikker zijn poten
te laten bewegen, wat haar de mogelijkheid suggereerd om leven te
geven aan de doden. Zo onderzocht haar eerste werk de eeuwige
menselijke fascinatie voor de mogelijkheid van onsterfelijkheid via de
wetenschap, onze wereld beheersend op manieren die voorheen nooit
mogelijk waren.
Het punt dat we hier willen maken is niet dat wetenschap slecht of
inherent gevaarlijk is, maar eerder dat ze kan leiden tot onverwachte
verschrikkingen wanneer haar inzet wordt aangetast door de aspiraties
van de macht.
Paul Cantor omschrijft het als volgt in zijn inleiding tot een editie
van Frankenstein:
"Mary Shelley geeft een gnostische draai aan haar scheppingsmythe: in
haar versie wordt de schepping geïdentificeerd met de val.
Frankenstein doet Gods werk, hij schept een man, maar hij heeft de
motieven van de duivel: trots en de wil tot macht. Hij is zelf een
rebel, die goddelijke verboden verwerpt en, net als Satan, ernaar
streeft zelf een god te worden. Maar Victors daad van rebellie is om
een mens te scheppen, en wat hij zoekt in de schepping is de glorie
van het heersen over een nieuw ras van wezens. Zo komt Mary Shelley
tot een gedurfde compressie van Miltons verhaal. Frankenstein vertelt
Paradise Lost opnieuw alsof het wezen dat uit de hemel viel en het
wezen dat de wereld van de mens schiep één en dezelfde waren."
Wat veel van de moderne wetenschap over Mary Shelley onthult, betreft
hoezeer haar werk werd beïnvloed door haar eigen ervaringen. Ze
trouwde uit liefde, maar bevond zich in een relatie die werd
gekenmerkt door verraad, verwaarlozing, angst en instabiliteit. Ze
baarde kinderen, maar werd emotioneel verscheurd door hun vroege dood.
De onherroepelijkheid van moraliteit (stof tot stof) verteerde haar
gedachten. Haar sociale kring was gevuld met mensen die van de
mensheid hielden, maar niet eens het fatsoen konden beheersen met
betrekking tot hun persoonlijke relaties.
Al deze thema's komen terug in de totstandkoming van haar geweldige
werk. Het was zo origineel als een horrorroman kan zijn, het verhaal
van een nieuwe mens gecreëerd in het laboratorium zonder moreel besef,
die niettemin sympathiek is, ook al is hij verantwoordelijk voor
gruwelijke dood en vernietiging. Wat maakt dat we zoeken naar latere
analogieën met de monsters die nadien in de geschiedenis door
intellectuelen zijn gemaakt.
Wat waren de analogieën van het monster die later kwamen? Vóór 2020
omvatten onze topkandidaten vreselijke ervaringen die zijn uitgebroed
door academische elites die er zeker van waren dat ze het juiste deden.
Een halve eeuw later verscheen het Communistisch Manifest in druk –
een blauwdruk voor een nieuwe laboratoriumcreatie van de mens los van
elke genegenheid voor eigendom, familie of geloof.
Twee decennia later werd eugenetica een ware rage en bracht tientallen
jaren van experimenten met sterilisatie, regulering, segregatie en
staatscontrole voort. De ambitie om met geweld democratie in de wereld
te brengen, resulteerde in dit nieuwe fenomeen dat totale oorlog wordt
genoemd, waarin de burgerbevolking werd opgeroepen om moordenaars te
zijn en voer om te worden gedood. Het interbellum lanceerde
nationalisme en fascisme als politieke experimenten om ambtenaren of
gekke wetenschappers tot dictators te maken die de proefpopulaties als
laboratoriumratten behandelden, ze bijeendreven, in quarantaine
plaatsen en uiteindelijk doodden.
Zelfs na de Tweede Wereldoorlog waren elite-intellectuelen nog steeds
bezig met het bedenken van plannen voor perfect sociaal en economisch
functioneren die resultaten opleverden die heel anders waren dan ze
zich hadden voorgesteld. Denk aan de Bretton Woods-conferentie van
1944. De hoop was op een perfecte beheersing van het mondiale
monetaire systeem, met een wereldbank, een nieuwe wereldvaluta, een
clearingsysteem beheerd door industriële en academische elites, en een
leenfaciliteit die de wereld in staat zou stellen om alles voor niets
te willen hebben.
Mensen zijn als wetenschapper hardleers en gaan tot het uiterste - en
als het moet nòg verder. Neem CERN's Large Hadron Collider, waar
wetenschappers de bouwstenen van het universum uit elkaar halen om te
begrijpen hoe ze werken - en kunnen bewerken. Net als Frankenstein
streven ze ernaar God te worden.
Decennialang is de wereld geconfronteerd met enorme bureaucratieën die
niets doen, enorme uitgaven die misschien hadden kunnen worden besteed
aan het opbouwen van welvaart, maar die in plaats daarvan de controle
van de heersende klasse verscherpten, en hyperinflatie die het
economische en politieke leven destabiliseerde. Dat kon niet lang
doorgaan.
En vandaag de dag leven we te midden van nieuwe creaties waarvan we
uit ervaring weten dat ze heel anders zijn geworden dan hoe ze worden
voorgesteld: lockdowns, sluitingen, maskers, afstand,
capaciteitslimieten, "vaccins", vaccinmandaten en tal van andere
belachelijke zaken en praktijken die onze tijd markeren, allemaal
gepromoot als de goedgekeurde wetenschap door politici en de
mainstream media.
"Ik was verrast dat onder zoveel geniale mannen die hun onderzoek op
dezelfde wetenschap hadden gericht, ik alleen het voorrecht zou hebben
om zo'n verbazingwekkend geheim te ontdekken", schrijft Dr.
Frankenstein. “Na dagen en nachten van ongelooflijke arbeid en
vermoeidheid, slaagde ik erin de oorzaak van generatie en leven te
ontdekken; ja, meer nog, ik werd zelf in staat om levenloze materie te
bezielen.”
"Ik vroeg mezelf af: 'Waarom hebben deze epidemiologen het niet
ontdekt?'", zegt Robert Glass, uitvinder van sociale afstand en
lockdowns. "Ze kwamen er niet achter omdat ze geen tools hadden die op
het probleem waren gericht. Ze hadden instrumenten om de verspreiding
van infectieziekten te begrijpen zonder ze te proberen te stoppen.”
De elite blijft dit doen, het ruwe materiaal verzamelen, teruggaan
naar het lab, het idee aansluiten op de stroombron, de schakelaar
omgooien en toezien wat de resultaten zijn. Onze moderne monsters zijn
geen geïsoleerde bedreigingen; ze doden de vrijheid over de hele
wereld.
Tweehonderdvier jaar later blijft het gruwelijke verhaal van Mary
Shelley over de onbeperkte visie tot ons spreken. Het moet ook dienen
als een permanente waarschuwing.
[Alle links, bronnen,
documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]
[19 september 2022]
Afdrukken
Doorsturen
