Tientallen jaren was aluminium het enige adjuvans (hulpstof) dat in vaccins werd gebruikt. In de jaren negentig begonnen de vaccinontwikkelaars adjuvante systemen te ontwikkelen - krachtige combinaties, verkregen door het mengen van verschillende immuunstimulanten. GlaxoSmithKline, GSK, heeft sindsdien prioriteit gegeven aan de ontwikkeling van adjuvante systemen die het niet alleen in zijn eigen vaccins opneemt, maar ook doorverkoopt aan andere bedrijven, waaronder die met betrekking tot corona-vaccins. De aanzienlijke gezondheidsrisico's van deze winstgevende medische technologie worden "buiten de mainstream media" gehouden.
Van de ongeveer 100 bedrijven wereldwijd die momenteel werken aan
experimentele vaccins voor het coronavirus, Covid-19, zijn de meeste
vertegenwoordigers die worden aangeprezen als koploper van de sector
vol duistere bedrijven uit de biotechnologie- en
nanotechnologie-industrie. Hoewel ze allemaal vertrouwen op
technologie van de "volgende generatie" en die in de smaak lijkt te
vallen bij de Amerikaanse regering, het leger en particuliere
stichtingen, hebben maar weinige van deze bedrijven eerdere ervaring
met het met succes op de markt brengen van een werkzaam vaccin.
Daarentegen leken tot voor kort enkele van de grootste en meest
ervaren vaccinproducenten in de Verenigde Staten en wereldwijd,
waaronder Merck, Sanofi en GlaxoSmithKline (GSK), de strijd te hebben
opgegeven - ze verschenen tenminste niet bij de koplopers zoals die in
de mainstream media genoemd worden. Een manager van Merck had hiervoor
in mei de volgende verklaring: "Niet dat we niet aan het probleem
zouden werken - alleen ... er is nog steeds niets te melden".
Ondertussen heeft GSK, dat het meest verdient in de vaccinbusiness
wereldwijd, de rol van de wijze oude grootvader op zich genomen in een
zee van turbulente startups, door bescheiden te pleiten voor de "langzame
en gestage aanpak", voor het gebruiken van een "gevestigde"
technologie die de meeste kans heeft om bij zoveel mogelijk mensen
werkzaam te zijn."
Tegen het einde van de lente moet GSK besloten hebben zijn defensieve
houding op te geven en moedig uit de schaduw te stappen. Al in de
eerste maanden van het jaar hadden ze hun "gevestigde technologie" -
namelijk GSK's "pandemisch vaccin-adjuvanssysteem" beschikbaar gesteld
aan een aantal regionale bedrijven. Half april kwam de sensationele
aankondiging dat de normaal gesproken hevige concurrentie met
Sanofi zou worden opgeschort om een gezamenlijk
Covid-19-vaccinproject te starten, waarbij de knowhow en de
productiecapaciteiten zouden worden samengevoegd met de Franse
farmaceutische gigant. In deze "tot dusver unieke" opstelling zal
Sanofi het virus-antigeen leveren, terwijl GSK haar welbekende
adjuvante systeem AS03 zal inbrengen.
Dergelijke hulpstoffen of adjuvantia worden vaak aan het publiek
verkocht als "turbochargers" voor de immuunrespons van de
gevaccineerde. Voor vaccinfabrikanten hebben ze nog een enorm voordeel:
ze helpen antigeen te sparen, dus je hebt niet zoveel antigeen nodig
voor een effectief vaccin. Dit voordeel is vooral handig bij
pandemische uitbraken omdat je meer mensen kunt vaccineren met de
beschikbare antigeenreserves. En stipt eind mei kondigde GSK aan dat
het een miljard doses AS03 zou produceren om de ontwikkeling van
meerdere adjuvant-geassisteerde vaccinkandidaten voor Covid-19
mogelijk te maken.
Al tientallen jaren was aluminium het enige adjuvans dat met vaccins
werd gebruikt. In de jaren negentig probeerden de vaccinontwikkelaars
de beperkingen van de individuele adjuvantia te overwinnen en begonnen
ze te sleutelen aan adjuvante systemen - krachtige combinaties,
verkregen door het mengen van verschillende immuunstimulanten.
Sindsdien heeft GSK prioriteit gegeven aan de ontwikkeling van
adjuvante systemen die het niet alleen in zijn eigen vaccins verwerkt,
maar ook op de markt brengt voor andere bedrijven, zoals momenteel
wordt geprobeerd met Covid-19.
Hoewel GSK drie verschillende adjuvante systemen heeft ontwikkeld
(AS01, AS03 en AS04) (14), die allemaal worden gebruikt in
verschillende GSK-vaccins wereldwijd, wordt momenteel slechts één van
deze systemen (AS01) algemeen gebruikt in de Verenigde Staten,
waaronder het "Shingrix"-vaccin dat mensen ouder dan 50 jaar beschermt
tegen gordelroos en de late effecten ervan. Het humaan papillomavirus
(HPV)-vaccin, Cervarix, bevat AS04, maar wordt niet langer gebruikt in
de Verenigde Staten. Daarom zou GSK graag de kans krijgen om haar
marktaandeel voor adjuvante systemen te vergroten door AS03 op te
nemen in een algemeen aanbevolen Covid-19-vaccin.
Tot op heden is het enige vaccin dat AS03 in de Verenigde Staten bevat
dat voor H5N1 (vogelgriepvirus) en is het alleen in de nationale
magazijnen van de Amerikaanse overheid opgeslagen - voor het geval dat
nodig is. Een AS03-gelabeld Covid-19-vaccin zou de eerste keer
zijn dat dit adjuvante systeem de algemene bevolking van de Verenigde
Staten, zowel kinderen als volwassenen, heeft bereikt.
In tegenstelling tot de andere twee systemen, is AS03 een
olie-in-water-emulsie die synthetische squaleenolie, polysorbaat 80 (een
synthetische, wasmiddelachtige emulgator) en synthetische vitamine E
bevat. Hoewel betwist door onderzoekers uit de industrie, heeft
squaleen een twijfelachtige reputatie als gevolg van studies van
patiënten met het Golfoorlogsyndroom die werden behandeld met vaccins
die squaleen bevatten.
Polysorbate 80 heeft tot bezorgdheid geleid over de vernietigende
effecten op de vrouwelijke voortplantingsorganen en de
celpermeabiliteit, alsmede de neiging tot oxidatieve desintegratie -
een "ernstig kwaliteitsprobleem".
Bij het beschrijven van het werkingsmechanisme van AS03 in vaccins
merkten GSK-onderzoekers op dat het adjuvans "snelle stoornissen" kan
veroorzaken die leiden tot een reactie die bekend staat als ER-stress
(endoplasmatische reticulumstress). Een geactiveerde ER-stressreactie
is in verband gebracht met veel chronische ziekten, en ernstige
ER-stress "bedreigt de normale werking van verschillende organen".
Onderzoekers hebben vastgesteld dat het dringend noodzakelijk is om de
gevolgen van farmacologische wisselwerkingen met ER-stressreacties te
bestuderen.
Voor AS03 in Europa was het heel anders: het maakt deel uit van het
GSK-vaccin "Pandemrix" tegen het varkensgriepvirus H1N1 - dat in 2009
en 2010 veelvuldig werd gebruikt. Pandemrix is nooit goedgekeurd in
de Verenigde Staten. In 2010, nadat Pandemrix snel was goedgekeurd
door het EMA (European Medicines Agency), volgens speciale
voorschriften voor verklaarde pandemieën, werd een ongewoon groot
aantal jongeren ziek met ernstige narcolepsie (slaapstoornissen) - het
totale aantal wordt geschat op 1.300 - "wat hun normale leven bijna
verpestte". We hebben eerder al gemeld dat uit onderzoeken een
14-voudig verhoogd risico op narcolepsie bij kinderen en adolescenten
en een 2-tot-7-voudig verhoogd risico bij volwassenen was gebleken, na
vaccinatie met Pandemrix.
Hoewel doktoren en onderzoekers een nauw verband in de tijd zagen
waardoor het vermoeden van een veiligheidsprobleem met Pandemrix
logisch was, negeerde GSK niet alleen vroege waarschuwingssignalen,
maar ontkende het die ook, zelfs nadat onafhankelijke studies al lang
overtuigend bewijs hadden geleverd. In 2013 gaf de medische chef van
de vaccinafdeling van GSK toe: “De statistische correlatie staat
buiten kijf. Maar het is iets heel anders om hieruit te concluderen
dat A de oorzaak is van B." In maart 2018 werd het eindelijk
aangekondigd als de consensus van de hoogste vertegenwoordigers van
GSK, CDC, FDA, de Wereldgezondheidsorganisatie en Europese instanties:
"Een verhoogd risico op narcolepsie na vaccinatie met Pandemrix is herhaaldelijk
waargenomen."
Een deel van de huidige berichtgeving over GSK's
Covid-19-vaccin-samenwerkingen geeft toe dat het krachtige
adjuvanssysteem AS03 een "onopgelost veiligheidsprobleem"
vertegenwoordigt. GSK neemt deze zorgen daarentegen niet serieus door
te beweren dat de risico's van Pandemrix te wijten zijn aan een "uiterst
zeldzaam toeval", gebaseerd op een "gelijkenis van een wildtype
H1N1-virus met een menselijk eiwit dat is betrokken bij het reguleren
van de slaapcyclus.” Aan de andere kant hebben onderzoekers erop
gewezen dat de immunologische mechanismen van adjuvantia slecht zijn
onderzocht, waardoor het moeilijk te voorspellen is hoe AS03 zich zal
gedragen in combinatie met een volledig nieuw antigeen en
productieproces.
Eind juni meldde Yahoo! Finance dat de koers van het GSK-aandeel dit
jaar met 12,5% was gedaald, vergeleken met een stijging van 1,8% in de
farmaceutische industrie als geheel. De aankondiging dat het van plan
is een miljard AS03-doses te produceren - vergeleken met 700 miljoen
in normale jaren - suggereert dat GSK sterk op het coronavirus inzet.
Partnerships aangaan met verschillende fabrikanten, waaronder de
gigantische concurrent Sanofi, en zich concentreren op "bewezen
technologieën" of wat GSK, ondanks de ervaring van Pandemrix, daarvoor
houdt,, lijkt GSK's antwoord te zijn op "het minimaliseren van de
waarschijnlijkheid om te falen" en "meerdere schoten op doel te hebben".
Zoals de Britse The Guardian ironisch genoeg opmerkte, is het "buitengewoon
ongebruikelijk dat twee bedrijven samenwerken in de ontwikkeling van
vaccins in plaats van te concurreren", maar "de potentiële omvang van
de markt is ook geen typische situatie".
De opdracht van de Amerikaanse president Trump op 19 mei aan Moncef
Slaoui om Operation Warp Speed te leiden, en om het initiatief van het
Witte Huis om de ontwikkeling en distributie van vaccins te versnellen,
levert aanvullend bewijs dat GSK goed gepositioneerd is om flink van
Covid-19 te profiteren. Slaoui is een GSK-veteraan met een
dienstbetrekking van 30 jaar bij het bedrijf, meest recentelijk als
hoofd van de wereldwijde vaccinbusiness. Hij zou de drijvende kracht
zijn geweest achter een grondige herziening van de farmaceutische
onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling van GSK en een "robuuste pijplijn
voor vaccins" hebben gecreëerd.
Toevallig (?) is hij ook één van de experts voor "electroceuticals",
een snelgroeiende tak van wetenschap dat via nanotechnologie,
microchips, implantaten en andere hersen-machine-interfaces
elektrische impulsen naar de hersenen wil sturen. Gezien het feit dat
deze technologieën dicht bij de dystopische agenda van technocraten
zoals Bill Gates staan, is het raadzaam Slaoi en GSK de komende weken
en maanden goed in de gaten te houden.
