Crimineel geld wordt pas echt wat waard, als het kan worden uitgegeven. Daarom moet het eerst worden witgewassen. Een crimineel kan via verschillende landen en bedrijven geld wegsluizen. Op 7 mei 2020 heeft de EU zo'n 20 staten genoemd en "in de hoek gezet" die schuldig waren aan het vormen van een potentieel hoog risico voor criminele en terroristische fondsen in het financiële systeem van de EU. Wat te verwachten was is dat er geen enkele lidstaat van de EU op de bekende waarschuwingslijst staat.
Er zijn meerdere factoren die de ideale omstandigheden voor het
witwassen van geld in Oeganda vergemakkelijken. De Oegandese economie
is voornamelijk gebaseerd op contanten, waarbij slechts 20% van de
Oegandezen geld stort in de formele bankensector. De financiële/bancaire
sector groeit, met 25 commerciële banken, 84% in buitenlandse handen
en meer dan 300 niet-bancaire financiële instellingen, die losjes
omgaan met antiwitwasregelgeving en naleving. Het gebrek aan wetgeving
inzake intellectuele eigendomsrechten in Oeganda draagt ook bij aan de
bloeiende zwarte markt voor nep- en gesmokkelde goederen, waardoor een
verdere instroom van cashflows ontstaat.
De onroerendgoed- en casino-industrie zijn ideale sectoren waarop het
witwassen van geld kan worden gericht, wat hoogtij viert in de zaak
Oeganda. Mobiel bankieren zit ook in de lift, en hoewel mobiel
bankieren enig risico vermindert, is het nog steeds mogelijk om via
deze vormen van transacties wit te wassen. NGO-start-ups leveren een
belangrijke bijdrage aan de huidige facilitering. In Oeganda zijn er
meer dan 13.000 geregistreerd, terwijl er slechts 3.000 formeel actief
zijn. Deze genoemde factoren, gecombineerd met losjes gereguleerde
grenzen, bieden alle ideale omstandigheden voor het witwassen van geld
en mogelijke financiering van terreurgroepen die in de regio veel
voorkomen in de vorm van Al-Shabaab, ADF en ISCAP/ISIS.
De stroom van illegale fondsen in het Oegandese economische en
politieke systeem heeft aanleiding gegeven tot bezorgdheid, en sinds
2016 heeft het Amerikaanse Department of State International
Narcotics Control Strategy Report Oeganda gecategoriseerd als een
"gecontroleerd" rechtsgebied. Zoals eerder vermeld staat Oeganda op de
(grijze) FATF-lijst, waarop 40 aanbevelingen staan. Oeganda is in slechts 12
hiervan grotendeels conform bevonden, en zeer/substantieel effectief
voor 0 van de beoordelingen voor effectiviteit en technische
conformiteit in een wederzijds evaluatierapport (MER) in 2018. Op de
zwarte lijst staan alleen Noord-Korea en Iran.
Oeganda heeft echter wetgevende stappen genomen om de bestrijding van
het witwassen van geld (Anti Money Laundering - AML) te vergroten, wat de FATF ertoe heeft
aangezet om Oeganda in 2017 van de "list of shame" te verwijderen.
De Anti-Money Laundering Amendment Bill 2018 gaf Oeganda
toegang tot de Egmont Group - bestaande uit 159 Financial Intelligence
Units ter ondersteuning van AML en terrorismefinanciering (CTF). In
februari 2020 is een kabinetsverbintenis op hoog niveau tot stand
gebracht om de samenwerking met de FATF en de Anti-Money Laundering
Group in Oost- en Zuidelijk Afrika (ESAAMLG) te versterken. Het is
natuurlijk te vroeg om te voorspellen hoe effectief deze maatregelen
zullen zijn, maar als dit wordt aangenomen en geïmplementeerd, wordt
Oeganda dan van de EU-lijst verwijderd?
Het antwoord is ingewikkeld en lijkt af te hangen van politieke
omstandigheden.
Op 7 mei 2020 heeft de EU 20 staten genoemd en "in de hoek gezet" die
schuldig waren aan het vormen van een potentieel hoog risico voor
criminele en terroristische fondsen in het financiële systeem van de
EU. Daaronder Panama, Bahama's, Barbados, Botswana, Cambodja,
Ghana, Jamaica, Mauritius, Mongolië, Myanmar/Birma, Nicaragua,
Pakistan, Syrië, Zimbabwe en natuurlijk Oeganda.
Alle 27 EU-lidstaten zijn natuurlijk niet meegerekend omdat ze in het
"eigen" systeem zitten - dus volgens de Brusselse denkwijze
is daar niets mis mee. Het is belangrijk op te merken dat Cyprus in
2019 een zaak van 1,3 miljard dollar had voor het witwassen van geld,
ongeveer hetzelfde bedrag dat Oeganda jaarlijks verliest aan het
witwassen van geld.
De Franse grootbank Société Générale had bijvoorbeeld een zaak van $
13 miljard, met nog eens $ 10 miljard in Duitsland, en een enorme zaak
van $ 230 miljard in Denemarken, en dit laat zien dat het witwassen
van geld in de EU-landen hoogtij viert. De stad Londen in het Verenigd
Koninkrijk is een bekende eindbestemming voor witgewassen geld. Nu is
het natuurlijk een verantwoorde aanpak om de financiële instellingen
te beschermen tegen verdere schade, maar de ontbrekende namen
verdienen een nadere analyse.
De Europese Commissie merkte in 2018 op dat 54 landen
risicobeoordelingen verdienden. Saudi-Arabië voldeed aan de criteria
die nodig waren om op de lijst te staan, maar er werd een veto
uitgesproken over de opname op de lijst om de economische en politieke
relatie met Riyad te behouden. De VS waren ook uitgesloten van opname,
evenals Amerikaans Samoa, Puerto Rico, Guam en de Amerikaanse
Maagdeneilanden. Terwijl de Verenigde Staten en het Verenigd
Koninkrijk diepgewortelde witwasproblemen hebben, liepen ze in 2019
voorop bij AML-boetes. Dit, samen met tegenmaatregelen, vermindert een
zekere stroom van "vuil" geld, maar lost het probleem niet op.
China en Rusland stonden ook niet op de lijst, evenals
EU-olieleverancier Azerbeidzjan, en ook Singapore stond er niet op.
Veel van de spraakmakende gevallen van witwassen van geld in de
Europese Unie zijn afkomstig van het witwassen van geld in Rusland,
waaronder een Danske Bank Affair-zaak van $ 200 miljard in 2018. Het
is vrijwel zeker dat Russisch witwassen van geld verband houdt met de
georganiseerde misdaad, waardoor de kans op terrorismefinanciering
toeneemt. bijvoorbeeld via de Afghaanse heroïnehandel (waar de VS dan
een grote vinger in de pap heeft). Offshore-bankinstellingen worden
opgericht door staten, niet door criminele organisaties, om
witgewassen geld terug te laten stromen naar normale economieën.
Als de Europese Unie de rommel van financiële instellingen
daadwerkelijk wil opruimen, is het in bedwang houden van de stroom van
kleinere economieën zoals Oeganda niet voldoende. In het licht hiervan
lijkt het erop dat instellingen simpelweg strikte voorschriften nodig
hebben om een deel van het witwassen van geld te "controleren", en
niet om het uit te roeien. Het witwassen van geld is een zeer
stimulerend en uitwisselbaar onderdeel van de economieën van de
Europese Unie, die bereid zijn om Oegandees vies geld te verliezen,
maar niet de witgewassen miljarden van Rusland, China, Saudi-Arabië en
andere strategische partners.
Afdrukken
Doorsturen
